Çin Tipi 'Komünizm' Ve Refahın Paylaşımı...Abdullah Ayan yazdı

Önceki makalede Çin' in son 30 yıla sığdırdığı devasa yükselişi ve orta gelir kuşağından çıkmakta oluşunun küresel yansımaları yanında ülke içindeki çelişkilerine değinmeye çalışmıştım. Yoğun emeğe dayalı üretimle başlayan ihracata dayalı büyüme modeli kısa zamanda bilişim desteğiyle teknolojiye yönelmiş, böylece Çin bugün dünyanın en büyük teknoloji ürünleri ihracatçısı konumuna yükselmiştir. Bu makale kaleme alınırken 2020 yılı büyüme verilerini yayınladı Çin.. Ve gördük ki koronavirüs etkisiyle dünyanın önemli tüm ekonomileri küçülürken büyümeyi başaran tek ülke konumunda.. Küresel salgının olumsuz etkilerine karşı özellikle yılın ikinci yarısından itibaren hızla toparlandı Çin.. Yıl toplam 101 trilyon Yuan (15 trilyon 150 milyar dolar) milli hasıla ile kapandı bu ise 2,3 büyüme ve 1 milyar 136 milyona ulaşmış nüfusu dikkate alırsak kişi başına 10.550 dolar gelir demek.. Orta gelir tuzağının kritik eşiği olan 10 bin doları iki yıldır üst üste aşmakla kalmıyor ülke, Dünya Bankası ve IMF, 2021 için 7,9 luk büyüme ön görüyor. 30 yıldır hedeflerin üzerinde büyüme gerçekleştirmiş Çin, 2021 sonunda  toplamda 16,4 trilyon dolarlık milli hasılaya ve kişi başına 11 bin 400 dolarlık gelire ulaşacak.. Çin sadece orta gelir kuşağından üst gelir kuşağına geçmekle kalmıyor.. Asıl önemli gelişme büyümenin yapısındaki değişim.. Yüksek teknoloji imalatı katma değerlerinin büyüme hızı 4,3 ve ülke büyümesinin neredeyse iki katına yaklaşıyor.. Trendin yakın gelecekte süreceğinin en önemli göstergesi ise yüksek teknoloji endüstrisine yönelik yatırımlar..  Yüksek teknolojiye yapılan yatırım 2020' de 2019'a göre 10 yükseldi ve bu oran ülkedeki tüm genel yatırım ortalamasından 3-4 puan daha yüksek.. Peki tüm gelişmeler böylesine parlakken halen 'komünist' sıfatını taşıyan bir parti ve partiyi oluşturan kadroyla yönetilen ülkede yoksulluğu ortadan kaldırma çabaları ve yaratılan pastanın dağılımı ne durumda? Dünya Bankası kriterlerine göre mutlak yoksulluk sınırı olarak kabul edilen günde 1,90 dolar altı veya yoksulluk sınırı olarak görülen 3,20 dolarlık gelirle hayata tutunmak mecburiyetinde kalanların oranları bu konuda yeterince fikir veriyor: 1990 yılında her üç Çin' liden birinin eline günde 1,90 dolar altı para geçerken bu oran 2000 yılında 40, 2005' te 18, 2010' da 11' e gerilerken 2020 itibariyle de sıfırlandı. Günde 3 dolar 20 sent olarak kabul edilen yoksul sayılarında da benzer tablo var. 1990'da 48 civarında olan oran bugün 1'in altında..  Küresel mutlak yoksulluk bir yana yoksulluk  sınırı altında kalan kimse yok artık.. Bu ise, son otuz yılda 700 milyonu aşkın nüfusun yoksulluktan kurtulduğu anlamına gelmekle kalmıyor aynı zamanda mutlak yoksulluğun azaltılmasında Çin' in oynadığı rolü de gösteriyor. Yoksul nüfusun kişi başına düşen net geliri, 2015-2019 yılları arasında yaklaşık 3.400 yuandan (500 ABD doları), 9.800 yuana ( yaklaşık 1.500 dolar) yükseldi. Bir başka ifadeyle son 5 yılda yoksul kesimin geliri üç kat artmış görünüyor. Madalyonun diğer yüzünde ise son yıllara damgasını vuran akıl almaz zenginleşme var: 2000 yılına kadar tek bir dolar milyarderinin olmadığı ülkede 2020 Ekim itibariyle mevcut 621 dolar milyarderine 257 yeni milyarder daha eklendi ve ultra zengin sayısı 878'e ulaştı..* 700 dolar milyarderine sahip ABD' yi gölgede bırakan ve artık tüm dünyanın en çok milyarderine sahip bir Çin var karşımızda.. Komünist Parti yönetimi altında ve dünyanın en çok dolar milyarderine sahip ülkesi görünümü ilginçten de öte garip gelebilir ama tabloyu daha da ilginç kılan ülkenin toplam üretimini gösteren pastanın paylaşımı.. Bu alanda tüm dünyada kabul gören Gini** endeksi fikir verebilir.. Son 15 yıllık Gini endeksi Çin' de 46-50 arasındaki bantta hareket ediyor..(Çin' de yoksulluğun kol gezdiği 1990'ların başında aynı endeksi 32 olarak ölçüyordu Dünya Bankası) Oysa gelir adaletsizliğinin dayanılmaz kabul edilen kritik rakamı 40.. Demokrasi ile kalkınmasını kol kola başarmış ve orta gelir tuzağından çıkmayı başaran örnek ülke Güney Kore'de Gini endeksi 35.. Almanya ve Fransa' da 29.. Demokrasi ve refah içinde yaşadığı kabul edilen Skandinav  ülkelerinde 25-27.. Kapitalizmin acımasızlığına örnek gösterilen ABD' de bile 39 ve Çin' den düşük.. Komünist olduğunu iddia eden 'Büyük Göz' ile tüm halkın her saniye nefes alışını denetleyen ve halkın büyüttüğü pastanın zenginlikten çok zengin yarattığı Çin.. Önümüzdeki günlerde yükselen Çin dalgasını çok daha sık konuşmaya, kapitalizmin ülke şartlarına göre değiştirilmesiyle ortaya çıkan yeni farklı büyüme modelini tartışmaya devam edeceğiz.   *Hu Run raporu (1999 yılından beri küresel zenginlerin servet ölçümünü yapıp yayınlayan Lüksemburg merkezli araştırma şirketi) ** Gini endeksi 0-1 veya 0-100 arası indikatörlerle ölçülür. '0' o ülkede tüm gelirin herkese eşit dağıtıldığını, 100 ise tüm ülke gelirini bir kişinin aldığını gösterir. Abdullah Ayan Mersin Ocak, 2021 abdullahayan@gmail.com