RCEP Serbest ticaret anlaşmasının anlamı…

9 yıl önce 19 Kasım 2011' de Endonezya Bali adasında başlayan meşakkatli görüşmeler bu yılın 15 kasım günü Vietnam Hanoi' de mutlulukla sona erdi. Varılan anlaşmayla Güneydoğu Asya'yı temsil eden 10 Asean ülkesi ile birlikte Çin, Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda RCEP adıyla tanımlanan dünyanın bugüne kadar tanık olduğu en kapsamlı bölgesel ekonomik ortaklığı resmen ilan edildi. Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklığının (kısa adıyla RCEP olarak tanımlanıyor) ilanı Güneydoğu ve Doğu Asya bölgesel ekonomik entegrasyonunu sağlamakla kalmayacak imzalanan metne ve belirlenen hedeflere bakıldığında aynı zamanda dünya ekonomisinin büyümesini sağlayacak.. Katılımcılara bakıldığında iki çok önemli ülkenin eksikliği göze çarpıyor: Hindistan ve Taiwan.. Tawian, Çin ile olan tarihi ihtilaf nedeniyle dışarıda kalmayı tercih ettiğini duyursa da, gözlemciler bölge ülkelerinin birbirleriyle olan gümrük duvarlarını kaldıracak olmalarının anlaşmaya imza atan ülkelerin tam ortasında yer alan Tawian' ı ileride izolasyonla karşılaşma riskinin yüksekliğine ve rekabet gücünü yitirmesine yol açacağı iddiasını dillendirmekte.. Görüşmelerin başladığı 2011' de birlikteliği ateşli biçimde savunan Hindistan ise yıllar içinde geri adımlar attı. Hindistan her ne kadar yerli sanayi ve üreticilerinin böylesi bir rekabete hazır olmadığı gerekçesiyle anlaşmaya imza atmasa da asıl sebebin ABD-Çin gerginliğinde ABD yanında ve Çin' i bloklamaya yönelik stratejinin bir parçası gibi olmayı tercih etmesi akla yakın olasılık.. RCEP anlaşmasına imza atan ülkeler, başlangıçta birlikteliğe destek veren Hindistan' a yine de ayrıcalık tanıdıklarını duyurdular. Buna göre eğer Hindistan yeniden bloğa katılmak isterse 18 aylık bir müzakere sürecinde kabul edilebilecek.. Peki, RCEP neden önemli ve dünya ekonomisini nasıl etkileyecek? Bunun için öncelikle, RCEP' in bugüne kadar dünyanın gördüğü en büyük birliktelik iddiasını da pekiştirmesi bakımından ilginç birkaç veriyi paylaşmakta yarar var.. Öncelikle günümüz itibariyle benzer birlikteliklere bakalım: Katılımcı ülkelerin nüfusu açısından bakacak olursak, 2016 yılında imzalanan  Trans-Pasifik Ortaklığı Ticaret Paktı (CPTPP) 2018 yılında Trump' ın ABD' yi anlaşmadan çekse de kalan ülkelerin yaklaşık 500 milyon nüfuslarıyla küresel ekonominin 10' unu,  yarattıkları milli hasıla toplamı itibariyle dünyanın 13' ünü temsil eden bir Pakt niteliğinde.. ABD, Kanada, Meksika arasında imzalanan ve 1994' te yürürlüğe giren ve tıpkı CPTPP gibi yaklaşık 500 milyonluk nüfusu kapsayan, yaklaşık 25 trilyon dolarlık hasılaya sahip NAFTA Serbest Ticaret Anlaşması.. Ancak unutulmamalı ki, Trump bu birlikteliğe karşın Meksika ile ABD arasında duvarlar örmeyi ve NAFTA' yı tarihin en kötü anlaşmalarından biri olarak nitelendirerek, işlevsiz kılmak için her türlü engelleyici adımı atmayı seçti.. Bir başka ifadeyle ABD küreselleşme öncüsü olarak çıktığı ve çeşitli bölgelerde pek çok ülkeyle oluşturduğu serbest ticaret anlaşmalarından geri adım atan bu nedenle Trump döneminde CPTPP' den tümüyle çekilen NAFTA' yı da tartışma konusu yapan ülke konumunda. Kaldı ki, Trump gitse de Biden döneminde ABD' nin yeniden CPTPP' ye geri dönme olasılığı yanında NAFTA' nın mevcut haliyle ve Meksika ile örülen utanç duvarı yıkılmadıkça sürdürülebilirliği tartışmalı.. Bir başka büyük birliktelik ise sadece mal ve hizmetin değil insanların da serbest dolaşımını mümkün kılan neredeyse tüm Avrupa' yı aynı çatı altında toplayan AB topluluğu.. 450 milyon nüfusa sahip topluluk, yaklaşık 13 trilyon dolar milli hasıla yaratıyor ve yaklaşık 6 trilyon dolarlık mal ihracatı ve 5,5 trilyon dolarlık mal ithalatı gerçekleştiriyor. (2019 Dünya Bankası verileri) Bugüne kadar oluşturulan bu birlikteliklerle RCEP' i oluşturan ülkelere bakıldığında 15 Kasım 2020 günü imzalanan anlaşmanın dünya ekonomisini nasıl bir etkileme potansiyeli olduğunu ortaya koyuyor. Örneğin RCEP çatısı altında yer alacak 15 ülkenin toplam nüfusu 2,2 milyarı buluyor ve 2020 itibariyle dünya nüfusunun 30'unu oluşturmakta..  Bu kadar da değil.. Bu ülkelerin yıllık toplam hasılası 26,2 trilyonu buluyor ve bu da aynı zamanda dünyanın ürettiği yıllık hasılanın 30' u… (2020' de baş gösteren COVİD-19 nedeniyle tüm dünya ekonomileri küçülürken, tek büyüme istidadı gösteren ülke Çin ve Çin aynı zamanda RCEP' in lokomotifi. Bu nedenle RCEP' in diğer paktlarla arasını açması çok yüksek olasılık) Kısaca karşımızda gümrük duvarlarını kaldırıp yeni ticari birliktelik iradesini ortaya koyan ve nüfus olarak CPTPP' nin 4,5 katını, AB' nin de 5 katını aşan nüfusa sahip bir dev blok var karşımızda.. Bu birlikteliğin işleyişini, küresel üretim ve ticarete bir başka ifadeyle oluşması mukadder yeni dünya düzenine etkilerini bir başka makalede ele alacağım.. Abdullah Ayan   Nüfus milyon Milli Hasıla trilyon dol. CPTPP 500 10 NAFTA 490 24,8 AB 449 13,3 RCEP 2,200 26,2