Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2023 yılı sonuçlarına ilişkin gelir bilgilerin bir önceki takvim yılı olan 2022 yılını referans aldığı belirtildi. Gelir ve yoksulluk hesaplamalarında; hanehalkı gelirleri, büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürüldüğü üzerinde duruldu.

Toplumun genel düzeyine göre belirli bir sınırın altında gelire sahip olan bireylerin göreli anlamda yoksul sayıldığı ifade edildi. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50'si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranının 2023 yılında 0,5 puan azalarak %13,9 olduğu vurgulandı. Medyan gelirin %60'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranının ise son yılda 0,1 puan artarak %21,7 olarak gerçekleştiği belirlendi.

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %40'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranının bir önceki yıla göre 0,2 puanlık azalış ile %7,4 olarak gerçekleşti.ği belirtildi. Medyan gelirin %70'i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranının ise bir önceki yıla göre 0,4 puanlık artış ile %29,7 olduğu açıklandı.

En düşük yoksulluk oranı çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşanlar hanelerde

Hanehalkı tipine göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarında yoksulluk oranının bir önceki yıla göre 3,7 puan azalarak %8,0, tek kişilik hanehalklarında ise 2,0 puan artarak %9,5 olduğu üzerinde duruldu. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının 2,1 puan azalarak %17,5, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının ise 0,3 puan azalarak %13,6 olduğu ifade edildi.

Okur-yazar olmayanların %27,8'i, yükseköğretim mezunlarının ise %3,2'si yoksul  

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayan fertlerin %27,8'inin bir okul bitirmeyenlerin %24,7'sinin lise altı eğitimlilerin %14,0'ının lise ve dengi okul mezunlarının ise %7,7'sinin yoksul olarak hesaplandığı ifade edildi. Yükseköğretim mezunlarının ise %3,2 ile en düşük yoksulluk oranına sahip grup olduğu belirtildi.

Maddi ve sosyal yoksunluk oranı %14,4 oldu

Maddi ve sosyal yoksunluk oranı hesabında hane düzeyinde sorgulanan değişkenlerin; otomobil sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumu olduğu vurgulandı.

Bu oran için fert düzeyinde toplanan değişkenlerin ise; eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir kez tanıdıkları ile toplanabilme, ücretli boş zaman faaliyetlerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlı kullanım için internet sahipliği olarak belirlendiği ifade edildi.

Yukarıda belirtilen on üç maddenin en az yedisini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve sosyal yoksunluk oranının; 2022 yılında %16,6 iken 2023 yılı anket sonuçlarında 2,2 puan azalarak %14,4 olduğu tahmin edildi.

Sürekli yoksulluk oranı %12,3 oldu 

Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranının eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60'ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertlerinin kapsadığı belirlendi. Buna göre, 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranının bir önceki yıla göre 1,7 puan azalarak %12,3 olduğu belirtildi.

Göreli yoksulluk oranı en düşük TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde gerçekleşti

Ülkemizde yaşanan deprem nedeni ile 2023 yılında TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde alan çalışması yapılamadığı için İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasının (İBBS) ayrımında verilen bölgesel sonuçların 25 bölgeyi kapsadığı ifade edildi.

İBBS 2. Düzey bölgelerinin her biri için eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'sine göre hesaplanan yoksulluk sınırına göre, gelire dayalı göreli yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgelerin; %16,1 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), %14,0 ile TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik) ve %13,9 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) olduğu belirtildi.

Göreli yoksulluk oranı en düşük olan İBBS 2. Düzey bölgelerinin ise %4,8 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), %7,1 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) ve %8,0 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) olduğu açıklandı.

Konutun izolasyonundan dolayı ısınamama en çok karşılaşılan konut ve çevre problemi oldu

Kurumsal olmayan nüfusun %32,6'sı konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşarken %32,0'ının ise sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. problemlerle, %19,8'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlarla karşılaştığı ifade edildi.