Jack Ma, küresel piyasaların da ilgi odağındaki en önemli isimlerden biri olduğu için yaşadıkları ve Xi yönetimine karşı sergilediği tavır sonrası ortadan kaybolunca dikkatleri çekti ancak kaybolan ilk iş insanı değildi, gidişat gösteriyor ki son da olmayacak…

**

Aralık 2015’ te başta sigortacılık olmak üzere medya, gayrimenkul ve perakende sektörlerinde hızla büyüyen ve o günlerde dünyaca ünlü Fransız tatil grubu Club Med'in kontrolünü ele geçiren Fosun grubunun patronu Guo Guangchang ortadan kayboldu..

Şirket yetkilileri ilk gün Guo’ ya ulaşamadıklarını söyleseler de bir gün sonra kendisinin Çin polisince göz altına alındığını ve neyle suçlandığını bilemediklerini duyurdular..

Kısa süre sonra yetkililere bir soruşturmada yardım ettiği bilgisi verildi…

Çin'in en büyük özel holdinglerinden biri olan Fosun grup hisselerinin işlem gördüğü Hong Kong borsasında alım satımı durdurulsa da, panik kısa zamanda yatıştırıldı ve şirket hisseleri hafta sonu tatili ardından yeniden işlem görmeye başladı…

Polis Guo’ yu neden göz altına alındığını hiçbir zaman açıklamadı ancak kendisinin bir soruşturmada güvenlik güçleriyle iş birliği yaptığı haberleri yayıldı..

Çin'in Warren Buffett'ı olarak tanımlanan 48 yaşındaki Guo serbest kalışının ardından Aralık 2016'da sigorta şirketini ABD'li sigorta şirketi Ironshore'u Liberty Mutual'a 3 milyar dolara sattı.

Guo’ nun liderliğindeki Fosun, 2017 yılında Hintli ilaç şirketi Gland Pharma'nın %74 hissesini satın aldı.

Fosun bugün, çelik üretiminden madenciliğe, turizmden ilaç sektörüne kadar çeşitli dallarda büyümeye devam ediyor…

**

2016’ da haber ajansları, hızlı moda firması Shanghai Metersbonwe Fashion & Accessories’ in milyarder kurucusu Zhou Chengjian'a ulaşılmadığını, yayılan söylentilerin ardından borsada şirket hisseleriyle ilgili işlemlerin durdurulduğunu duyuruyordu…

Kısa süre sonra Devlete ait China Daily gazetesi, Zhou'nun potansiyel bir içeriden öğrenenlerin ticareti (ekonomideki tanımıyla insider trading) ve hisse senedi manipülasyonu davasına yardımcı olmak için polis tarafından gözaltına alındığını bildirecekti…

Eski bir terzi olan Zhou Chengjian, giyim ve aksesuar tasarlayıp üreten Shanghai Metersbonwe Fashion & Accessories’ i kurup şirketini borsaya açtıktan sonra hızla yükselmiş ve 2016’ da 2 milyar dolarlık varlığıyla zenginler kulübündeki yerini almıştı…

Zhou bir hafta sonra ortaya çıktığında basın bülteniyle Metersbonwe’ in başına kızı Hu Jiajia’ nın geçtiğini duyurdu.. Kendisi ise Şangay banliyösündeki giyim markasının genel merkezinin yer aldığı komplekste geçmişte ailesinin yaşadığı köy evinin bir bölümünü, yaşlı babasının ektiği sebze tarlalarıyla birlikte yeniden canlandırmaya girişti…

**

-Ülkenin Emlak kralı öne çıkan Ren Zhiqiang, 2020’ de Çin hükümetinin Covid-19 pandemisini ele alış biçimini yerden yere vuran bir makale yayınladıktan sonra Mart ayında kayboldu.

Xi'den ismen bahsetmese de, Çin liderini "palyaço" olarak tanımlayan Zhiqiang’ ın kaybolması sonrası yakınları endişeyle beklerken Temmuz 2020’ de Hükümet uzun süredir Komünist Parti üyesi ve eski bir parti yetkilisinin oğlu bir elit olan Ren'in partiden ihraç edildiğini duyurdu.

Ren’ in mal varlığına el konuldu ve diğer suçlamaların yanı sıra rüşvet almak ve devlete ait bir emlak grubunun başkanı olarak ‘hızlandırılmış yargılama’ sonucu görevini kötüye kullanmaktan Eylül ayında 18 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Çin kamuoyu Ren’ in gerçek tutuklanma ve ölünceye kadar tutulacağı anlamına gelen 18 yıllık ağırlaştırılmış hapis cezasının Xi’ yi eleştirme nedeniyle verildiğini biliyor…

Bir başka dünya devi, yatırım şirketi Tomorrow Group patronu Xiao Jianhua, Ocak 2017'de Hong Kong’ taki Four Season Hotel'den başına çuval geçirilerek tekerlekli sandalyede özel bir ekip tarafından alındı ve sınırdan Çin anakarasına götürüldü.

Temmuz 2020'de Tomorrow grup sonradan silinen bir açıklamada, 2017’ de gözaltına alınan Xiao'nun Çin'de şirketle ilgili soruşturmalarda yetkililerle işbirliği yaptığını duyurdu.

Çin Hükümeti, o arada Tomorrow Group'a bağlı yarım düzineden fazla işletmeyi devraldı ve gruba bağlı bazı şirket yöneticilerinin hakim hhissedarları hakkında kamudan bilgi saklamakla suçladı.

Aslında  Xiao’ nun, Xi ve çevresi yanında Çin'in siyasi elitleriyle gayet iyi işleyen ilişkileri ve uyumu vardı…

Elitlere de hisse oyunları sayesinde para kazandıran, onlar için ticari işlemleri kolaylaştıran Xiao, büyük olasılıkla işbirliği sayesinde hafif cezalarla kurtuldu ama o günden sonra bir daha kamuoyuna yansıyan görüntü vermedi, sesi de duyulmadı…

**

Princeton Üniversitesi'nde siyaset ve uluslararası ilişkiler profesörü olan Aaron Friedberg, dünya çapında büyüklüğe sahip iş insanlarının farklı nedenlere dayanıyor gibi görünse de göz altına alınıp kaybolmasını Xi başkan seçilip gücünü pekiştirdikten sonra, hükümetin iradesini sarsacak her türlü tehdidi ortadan kaldırma girişimine işaret ettiğini söylüyor. Friedberg; "Devlete ait işletmelerin aksine, özellikle özel işletme yöneticilerinin elinde bulunan büyük servet yoğunlaşmaları, etkinin kullanılmasını mümkün kılar ve bu nedenle Parti için potansiyel bir tehdittir" diyor.

"Xi’ nin komünist Parti iplerini eline aldıktan sonra, bu tür insanları tutuklamak ve mal varlıklarına el koymak rutin hale geldi. Her bir vakanın özel ayrıntıları ve öyküsü ne olursa olsun, amaç gittikçe güçlenen bu zenginlere ‘hiç kimsenin Parti'nin üstünde ve dokunulmaz bir yerde değil” mesajını vermek…

Xi, gücünü pekiştirirken yolsuzluğun kökünü kazıma sözü verdi. Ancak Pekin'in eylemleri aynı zamanda artık dünyanın en büyük ikinci ekonomisi konumuna gelen ülkenin on yıllardır süren liberalleşme politikalarını da zorluyor…

Çin dünyaya açıldığı nefes kesen yolculuğa çıkarken, muazzam servetleriyle hatırı sayılır bir güce sahip olma potansiyeline sahip bir multi-milyarderler kuşağı da doğdu…

Tarafsız gözlemcilere göre artık Xi ve direktiflerini emir kabul eden Çin Komünist Partisi bu gücü geri almaya kararlı ve bunu yaparken dünyanın neye nasıl tepki göstereceği kaygıları artık çok gerilerde kaldı..

Büyük iş dünyası, özellikle de teknoloji endüstrisi, Xi'nin selefleri Jiang Zemin ve Hu Jintao' dan çok farklı bir çizgide yürüdüğünü yaşayarak görüyor…

Önceki dönemde, Pekin'in odak noktası ordu, ağır sanayi ve yerel yönetimler dâhil olmak üzere geleneksel güç merkezleriydi.

Xi, bu alanlarda sıkı denetimini sürdürürken, ekonomiyi daha da fazla kontrol altına almak için açıyı genişletti. Ortak Refah politikası, teknoloji endüstrisinin mercek altına alınmasıyla birlikte, ekonominin çoğunda büyük baskılara tanık oldu.

The Economist Intelligence’ ten Nick Marro BBC'ye yaptığı değerlendirmede "gözaltı ve operasyonlar, özellikle belirli bir sektöre veya çıkar grubuna daha geniş bir mesaj gönderecek şekilde düzenleniyor” görüşünü savunuyor ve ekliyor:

"Günün sonunda ve son on yıla bakıldığında Xi, ekonominin belirli bir kısmı üzerinde kontrol ve otoriteyi merkezileştirme girişimlerini arttırarak sürdürüyor.”

Abdullah Ayan