Cumhuriyet dönemi yazarların Mersin izlenimleri, gözlemleri -10

( A.Emin Yalman’ ın Fahri Merzeci’ ye cevabı) Başyazarlığını üstlendiği Vatan Gazetesi’ nin yayınlayacağı Mersin eki hazırlıkları için kente gelen Ahmet Emin Yalman, Belediye Meclisince güvenoyu verilmeyerek ‘ıskat’ edilen Müfide İlhan’ ın başına gelenleri Gazetedeki köşesine taşımasıyla yaşananları ve o ‘ıskat’ operasyonunu yürütüp İlhan’ ın koltuğuna oturan Fahri Merzeci’ nin Yalman’ ı yerden yere vuran mektubuyla sona ermez kavga… Bu kez Yalman oturup yanıt mahiyetinde bir yazı daha döşenir.. 9 Ocak 1952 tarihli Vatan- Mersin ilâvesinde yayınlanan yazısında Yalman yaşananları şöyle anlatacaktır: "Ekibimizin Mersini ziyareti sırasında orada Belediye Reisliği etrafında şiddetli bir mücadele devam ediyordu. Demokrasi mücadelesi yıllarında büyük bir şevkle davaya hizmet etmiş bulunan ve yıllarca Doğu Beyazıt' ta, Erzurum' da, Kırklareli, İstanbul' da, Ankara Maarif Kolejinde öğretmen sıfatıyla memleket vazifeleri gören, yıllarca da zevcile (eşiyle) beraber Afganistan' da bulunup görüş ufuklarını genişleten bayan Müfide İlhan, Belediye Reisi seçilmiş ve bu hadise bütün dünyada alakalar uyandırmıştı. Hatta Bayan Müfide, İngiltere hükümeti tarafından Londra' yı ziyarete davet edilmiş, orada memleketi şerefle temsil etmişti. Ekibimizin vardığı kanaate göre Bayan Müfide İlhan vazifesini büyük bir alaka ile benimsemiş, nefsini belediye işlerine vakfetmişti. Belediye Meclisinin on reye karşı on yedi rey ile Bayan Müfide' nin kifâyetsizliğine karar vermesi, Mersine ait bir aile davasıdır. Prensip bakımından işin memleketi alakadar eden tarafı; Türk kadınının umumi hayatta vazife görmesinin bu güzel örneğine haşin şekilde son verilmesi ve bir de can çekişen candan çalışan bir insanın kifayetsizlik kararıyla bir mevkiden ıskat olunmasıydı. Kanun böyle meselelerde İç İşleri Bakanlığına kifayetsizlik iddiasının yerinde olup olmadığına hakem olmak gibi bir salâhiyet veriyor. Şu kadar ki İç İşleri Bakanı, bir ekseriyete karşı veto hakkını kullanmayı demokrasi ruhuna aykırı bulmuş, uzun tereddütten sonra kararı tasdik etmiş, belediyeler kongresi de belediye reislerinin halk tarafından seçilmesini tavsiye suretiyle bu derde esaslı bir hal çaresi aramıştır. Mersin' e Belediye Reisi seçilen Bay Fahri Merzeci Akın gazetesinde neşrettiği (Yalman bir önceki bölümde olduğu gibi yer verdiğim yazıdan söz ediyor) uzun bir açık mektupla bu mesele hakkındaki neşriyatımızı tenkid etmiş ve işi yalnız iki taraflı olarak dinlemek üzere beni Mersine çağırmaya vardırmıştır. Ben kanaatime yalnız bir tarafı dinlemek suretiyle varmadım. Mersini iki ziyaretimde umumi efkarı yoklamaya çalıştım. Şu kadar ki şimdiki reis Fahri Merzeci, bu meselede tarafsız sayılamazdı. Çünkü bayan Müfide İlhan' ın daha ilk tayininde aleyhte rey vermekle iktifa etmemiş, İlhan reis seçildiği takdirde belediye meclisi azalığından istifa tehdidinde bulunmuştur. Ondan sonra da bu meselede bazı arkadaşlarıyla beraber partiden çekilmek tehdidini kullanmağa devam etmiştir. Bizce meselenin en esaslı çaresi, belediyeler kongresinin kararını kabul etmek suretiyle Belediye Reislerini halka seçtirmek ve belediye meclislerindeki bu gibi ölçüsüz ve istikrarsız vaziyetlere nihayet vermektir. Bununla beraber Mersini çok sevdiğim ve iki tarafı dinlemeğe daima kıymet kıymet verdiğim için ilk fırsatta Mersin' i ziyaretten de geri kalmayacağım" Makalenin Mersin siyasi tarihi açısından önemi, Müfide İlhan’ ın başkanlıktan indirilmesi ile ilgili partisinden bir grupça yürütülen operasyonu perde arkası bilgiler ışığında gün yüzüne çıkarılması… Örneğin,  "Müfide' nin görevde kalması" adına kullanılan on oy ile "kifayetsiz olduğu iddiasıyla ıskat edilmesi" yönünde kullanılan on yedi oy... Oylama sonuçlarından anlıyoruz ki, Belediye Meclisinde muhalefet sıralarında oturan CHP' li üyeler 'Müfide kalsın' derken görevden alınmasını isteyenler birlikte yan yana yıllarca mücadele ettiği DP' li yol arkadaşları…  Parti içi muhalefete bayraktarlık eden Merzeci’ nin üstlendiği misyon, yerelde alınan kararı işleme koymama olasılığına karşı, jet hızıyla İç İşleri Bakanlığınca onaylanmasında Bayar ve Menderes ardından en önemli üçüncü isim olan TBMM başkanı ve Mersin milletvekili Refik Koraltan’ ın oynadığı rol… Günün birinde tarih şaşmaz terazisiyle o günlerde yaşananları değerlendirecektir diye düşünüyorum…   Abdullah Ayan