Mersin metro ihalesi; Konsept değişmedikçe, yeni iptaller kaçınılmaz... Abdullah Ayan yazdı

Kamu İhale Kurumu' nun iptal kararı ardından Mersin Büyükşehir Belediyesi de ekap platformunda 28 Şubat 2020 günü metro ihalesinin iptal edildiğini duyurdu.   Böylece BŞ Başkanı Seçer' in deyim yerindeyse 'kaderini belirleyecek' projede yeni bir sürece girilmiş oldu.   Yapılan itirazı tüm yönleriyle ele alan KİK' in iptal gerekçesi öylesine kapsamlı ki, başta projenin finansman koşulları olmak üzere, ihalenin yeni baştan ele alınması, şartnamenin buna göre düzenlenmesi gerekecek..   Bu prosedür ne kadar zaman alır?   Sorunun cevabı iptal kararı ardından Başkan Seçer ve ekibinin belirleyeceği strateji yanında şartnameyi bile İzmir Buca projesinden 'esintilerle' Mersin' e monte etmeye çalışan danışmanlık şirketinin bundan sonra atacağı adımlara bağlı..   Örneğin idare olarak tanımlanan Mersin BŞ ihale şartnamesinde ön yeterlilik sıralamasına girecek kuruluşlardan projenin finansmanını garanti eden kredi mektubu istiyordu.   KİK iptal gerekçesinde hiçbir yorum gerektirmeyecek kadar açık ve anlaşılır ifadelerle ön yeterlilik sürecinin 'ekonomik ve malî yönleri ile mesleki ve teknik yönlerini ölçmeye yönelik belirlenmesinden ibaret olduğu' bu nedenle de 'ön yeterlik aşamasında teklif tutarına bağlı olarak değişecek kredi taahhüdü mektubu istenmesinin yeterlik kriteri niteliğinde aranmasının uygun olmayacağı' yönünde bağlayıcı karar yer alıyor. Kısaca her ne kadar ihaleye gireceklerden işin finansmanını karşılayacak kredi bulduklarına dair garanti mektubu istese de, KİK bunu rekabeti önleyecek bir şart olarak görüyor.   Bununla da sınırlı değil. Örneğin yine idare ön yeterlik için 9,20 metre çağında tünel açan makine şartını koysa da, KİK bu konudaki itirazı da yerinde görüyor..   Gelelim iptal gerekçeleri dışında kaldığı için pek dikkat çekmeyen, oysa makale başlığında yer alan 'konsept değişmediği sürece, iptal edilmesi kaçınılmaz ihale' iddiasında bulunduğum uyarının kaynağına..   KİK hayli uzun ve kapsamlı iptal gerekçesinde ihale kanununun vazgeçilmez, olmazsa olmaz ilkelerinden birini yeniden hatırlatıyor.. Yasayla sınırları çizilmiş ilkeye göre " Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez…"   Hatırlatmakla da kalmıyor, ilkenin Mersin metro ihalesiyle bağını da kuruyor..   Her ne kadar mevcut itiraz kapsamında başvuruya konu edilmediği için değinilmese de, mevcut ihale şartnamesinde yer verilen ve bu nedenle yeni baştan ele alınmadığı takdirde ileride olası itirazlara mesnet teşkil edip yeni iptallere yol açabilecek şu hususlara dikkat çekiyor:   " İhale dokümanında yer alan düzenlemelerden ihale konusu işin, yaklaşık 13,4 km uzunluğunda 11 istasyondan oluşan metro hattı yapımı ve 15 adet (toplam 60 araç) dörtlü metro dizini temini, tüm sistemin montajı ve işletmeye alınması işinin bir bütün olarak bir arada ihale edildiği, iş kapsamında raylı sistem hattı ile depo sahası, tüneller, diğer yapıların inşaat işleri ile işe ilişkin enerji temini ve dağıtımı, cer gücü, aydınlatma, sinyalizasyon, kontrol ve haberleşme sistemleri, çevresel kontrol sistemleri, yangın alarm, yangından korunma ve yangın söndürme sistemleri,  içme suyu, pissu ve drenaj sistemleri,  yürüyen merdiven, yürüyen bant ve asansörler, tam otomatik otoparklar ve bunlarla ilgili tasarım hizmetlerinin gerçekleştirileceği, ayrıca 15 adet dörtlü dizin (toplam 60 vagon) metro aracının teknik şartnameye uygun olarak temini ve işletmeye  alınması, sistemin 24 ay süreli işletme ve bakım gözetimi hizmeti verilmesi, eğitim verilmesi işlerinin yer aldığı anlaşılmıştır. (…) İtirazda iddia konusu edilmediğinden itirazen şikayet başvurusu kapsamında inceleme ve değerlendirme yapılmamıştır." "Ayrıca ihaleye ilişkin ilan ile ön yeterlik dokümanı kapsamında, konsorsiyumların ön yeterlik başvurusunda bulunamayacağı ve ihaleye teklif veremeyeceğinin düzenlendiği görülmüş olup iddia konusu edilmeyen anılan hususlar açısından itirazen şikayet başvurusu kapsamında bir inceleme ve değerlendirme yapılmamıştır."   Gerekçeli kararın son bölümünde yer alan bu ifadeler aslında ihaleye yeniden çıkacak olanlara uyarı mahiyetinde. İhalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılması koşullarını sağlamakla yükümlü olduğunu hatırlattığı idareye, mal/hizmet/yapım işlerini birbiriyle organik bağ kurulmadığı sürece bir arada yapmayı hedefleyen ihale ortamı hazırlamaması gerektiği, oysa ihalenin metro hattı yapımı ve 15 adet (toplam 60 araç) dörtlü metro dizini temini, tüm sistemin montajı ve işletmeye alınması ve hatta eğitim verilmesi gibi işin başından sonuna her alanını kapsadığına dikkat çekip, uyarıyor. Şartnamede yer alan ve konsorsiyumların ihaleye girmeyeceği ilkesinin koyulmasına dikkat çektiği gibi..   Umarım Mersin büyükşehir Belediyesi ve projeye danışmanlık yapan şirket başta olmak üzere, yeni ihale koşullarını belirlemekle yükümlü ekip, en üst karar verici ve denetleyici kurumun uyarılarını göz ardı etmez..   Ederse, ileride yapılacak her itiraz yeni bir iptal sürecine yol açar. Olan da Mersin' e olur.. Kaybedilen yıllara yenilerinin eklenmesinin faturasına gelince, onu da kimin ödeyeceğini sanırım anımsatmama gerek yok.. Abdullah Ayan