Su zengini Mersin’ in su yoksunluğu kader mi?

Günlerdir Mersin’ e içme suyu sağlayan Berdan Barajı’ nın doluluk oranlarını biraz da korkuyla izliyorum… 1 Kasım günü yüzde 21 olan doluluk oranı, 20, 19,8, 19 derken bu makaleyi kaleme aldığım 6 kasım sabahı yüzde 17,5’ a geriledi… Daha iyi ve kötü günleri de gördü baraj gölüyle Mersin… Örneğin bu yılın Ocak ayında yüzde 7,5’ a kadar gerileyen baraj su rezervi sonrasında Toroslar’ a yağan karın etkisiyle Temmuz ortası yüzde 91’ e çıkmıştı… Aslında 124 kilometrelik uzunluğu göz önüne alındığında taşıdığı su itibariyle debi anlamında dünyanın en deli akarsularından biri Berdan ırmağı… Berdan ırmağının su kapasitesi göz önüne alındığında Berdan Barajından içme suyu anlamında Mersin 66 milyon metreküp su sağlayabiliyor… Oysa saniyede 1200 hm3 debiye sahip Berdan ırmağının sularına gem vurulabilse; Mersin sadece içme suyu değil, dünyanın en bereketli topraklarını sulayıp katma değeri yüksek subtropikal meyve üretiminde ülke ekonomisine büyük katkılar sunmakla kalmaz, köyden kente göçü tersine çevirecek ve sosyal yapının bozulmasına da engel olur… Bir başka ifadeyle üzerine dikilecek barajlar Berdan nehrinin sularını tutmakla kalmayacak göçü de önleyecek sosyal barajlar oluşturacak… Bu amaçla Akdeniz’e yakın Berdan barajının Toroslar’ a doğru yatağı üzerinde yıllardır yapımı süren Pamukluk barajı sadece elektrik üretimi değil, içme ve sulama anlamında değerlendirilebilse Mersin hem içme suyu sorunu yaşamayacak hem de sulama sayesinde tarımsal alanlardan katma değeri yüksek ürünler elde edilmesiyle bölge insanının refah düzeyinin yükselmesi sağlanacak… Ancak özellikle son 10 yılda Mersin’ e diğer pek yatırımda olduğu gibi içme ve sulama sularını sağlayacak projelerin de uyutulması söz konusu… Tıpkı Çukurova Bölgesel Havalimanı gibi, tıpkı Ana Konteyner Limanı gibi Pamukluk barajının sularının bölgeye akıtılmasıyla ilgili vaatler, 2013 yılının ekim ayına verilen randevu on yıl geçmesine rağmen gerçekleşmedi.. Gerçekleşmesi bir yana termin planıyla ilgili takvim ne yazık ki rafa kalkmış durumda… 2021 yılı ekim ayında elektrik üretecek barajın su tutma törenine katılan dönemin Tarım Bakanı Pakdemirli, Pamukluk Barajının potansiyelini ve beklentileri şöyle dile getiriyordu: “Barajın 280 milyon metreküp depolama hacmi var. Barajla içme suyu, sulama ve enerji faydalarının yanı sıra 180 bin dekar alan sulanacak, 130 milyon metreküp içme suyu (66 milyon m3 içme suyu sağlayan mevcut Berdan barajının iki katından fazla A.Ayan) temin edilecek. Bölgeye tarım alanında çok büyük faydası olacak barajımız, 25 bin futbol sahasını suluyor olacak ve sulamanın da tabii ki 160 bin dekarı içinde inşaat çalışmaları devam ediyor. Baraj 17 bin kişiye istihdam sağlayacak. Dekarda da 3 bin lira minimum zirai gelir artışı, dün burada buğday, arpa ve hububat ekilip dikilirken yarın ve bugünden itibaren artık dünya coğrafyasında ne yetişiyorsa, Akdeniz coğrafyası, ikliminin de verdiği avantajlarla tropik bitkilere kadar her şeyi yapmak mümkün olacak. Bölgede bir değil, senede iki ürün alınacak. Sera yetiştiriciliğinden tutun tropik bitkilere, avokadosuna kadar muzuna kadar her şeyi yetiştirmek artık mümkün olacak. Tarımsal üretimde büyük artış ve büyük bereket yaşanacak. Burada da mümkün mertebe bütçe imkanları doğrultusunda da arkadaşlarımıza da sulama faydasının bir an evvel hayata geçmesi için de gerekli talimatları verdim. Pakdemirli 2021’ de ‘sulama faydasının hayata geçirilmesi’ talimatını veriyor ancak doğaldır ‘bütçe imkânları’ rezervini de eklemekten geri durmuyor… Peki, bütçe imkânlarını değerlendirecek iktidar böylesi her yanından bereket fışkıracak yatırıma nasıl bakıyor? Sorunun yanıtı yıllık yatırım bütçelerinde…  2023 yatırım programı ışığında 2023 Ocak ayında kaleme aldığım makale yeterince aydınlatıcı diye düşünüyorum… Şöyle demişim; “Tamamlansa kısa zamanda yatırılanı misliyle geri verecek baraj-tarımsal sulama- içme suyu entegre projesinin baraj dışında kalan ve asıl bölgeye hayat verecek, boşa akan suyu katma değeri yüksek tarımla buluşturacak asıl bölümüyle ilgili adım atılmıyor… Atılsa 2022 rayiciyle 1,5 milyar TL para gerektiren projeye 2023 yılı ödeneği olarak 3 milyon TL mi reva görülürdü? 2009’ da başlanan ve 2027’ de tamamlanması ön görülen Pamukluk projesine 2023 yılı için ayrılan ödenek ne kadar? 3 milyon TL… Akkuyu-Seydişehir elektrik iletim hattına 390 milyon lira ve Akkuyu-Manavgat iletim hattına 300 milyon lira aktarılırken Pamukluk gibi bir projeye reva görülen ödenek üç milyon TL, Mersin’ e bakışın özeti aslında… Bu anlayışla ve bu mizah konusu olabilecek paralarla 2027’ ye kadar nasıl tamamlanacak Pamukluk? Ankara yıllardır Mersin’ e karşı alabildiğine cimri… Bunu siyaseten ‘ne kadar oy o kadar hizmet’ denkleminden yola çıkıp bir yere kadar anlamak mümkün… Ama söz konusu Pamukluk gibi sadece bölgeye değil, tüm ülkeye katkı verecek bir yatırım olduğunda hiçbir rasyonel açıklama yaşanan durumu anlatmaya yetmiyor…” 2023 Ocak ayında yazdıklarımın aynısını elim kalem tutarsa daha kaç yıl yineleyeceğim? Varlık içinde yokluk, Mersin’ in kaderi mi? Abdullah Ayan