Vietnam nasıl başardı, Türkiye nerede hata yaptı? -2

Vietnam BT endüstrisi bir dönüşümün eşiğinde duruyor ve Güneydoğu Asya'nın önde gelen yazılım merkezi olmaya hazırlanıyor. Olumlu demografik özellikler, ekonomik güç ve rekabetçi işgücü maliyetlerinin bir araya gelmesi, teknolojiyi küresel dış kaynak pazarında ön sıralara taşıdı. Tayland veya Malezya gibi bölgesel emsallerinin aksine Vietnam, özellikle yazılım geliştirme alanında vasıflı işgücünü güvence altına alma konusunda benzersiz maliyet verimliliği sunuyor. Bu maliyet avantajı, ülkenin benzersiz demografik profiliyle daha da artıyor… Nüfusun büyük bölümü 30 yaşın altında, dinamik ve eğitimli… Yönetim, günümüzün küresel arenada yer alabilmenin olmazsa olmazı anlamına gelen akıcı İngilizce konuşabilme becerisini dijital bilgiyle birleştiren umulanın da üstünde canlı bir yapının potansiyelini avantaj olarak değerlendirmeyi başarmış görünüyor… Vietnam, yazılım endüstrisi bu genç nüfusun enerjisinden yararlanarak yenilik ve teknik yeterlilik kültürünü teşvik ederek büyük atılımları hayata geçirmekte… Ekonomik açıdan Vietnam, teknoloji sektörünün büyümesi için sağlam bir temel oluşturan etkileyici bir büyüme gidişatına tanık oldu. Eğitim seferberliği sonucu Ülkenin okuma-yazma oranı etkileyici bir seviyeye ulaştı ve bu da dijital ekonomiyle etkileşime geçmeye ve bu ekonomide ilerlemeye hazır bir nüfusun sinyalini veriyor. Yazılım geliştirmede dış kaynak kullanımına yönelik küresel istek arttı ve Vietnam bu çağrıya çeviklik ve uzmanlıkla yanıt veriyor. Yazılım geliştirme, test etme, bakım ve destek konularında uzmanlaşmış Vietnam teknoloji firmalarının yükselişi, ülkenin genç nüfusundan ve dil yeteneklerinden stratejik olarak faydalandığının bir kanıtı aslında… Ülkenin bir teknoloji merkezi olarak yükselişinin ardındaki itici güç, güçlü yetenek havuzu oldu. Nüfusun yarıdan fazlası 25 yaşın altında ve STEM eğitimine (fen, teknoloji, matematik ve mühendislik alanların iç içe geçerek kullanıldığı, müfredatlar arası bir eğitim modeli. Bu eğitimle öğrencilerin fen ve matematik dersinde öğrendiklerini günlük hayatta mühendislik ve teknoloji ile birlikte kullanması amaçlanır.) önemli yatırımlar yapan Vietnam, dünya çapındaki üniversitelerinde yeni nesil mühendis ve programcılar yetiştiriyor. Düne kadar esamisi okunmayan Vietnam dünyanın en iyi bin Üniversitesi arasına 2024 itibariyle 4 Üniversite ile girdi. (Duy Tan, Tan Duc, Ho Chi Minh Ulusal Üniversitesi ve Hanoi Ulusal Üniversitesi) (Aynı dönemde Türkiye ODTÜ, İstanbul Teknik ve Koç Üniversitesi yer aldı sıralamada. Oysa 2021 yılında Türkiye aynı sıralamaya 9 Üniversite ile girerken Vietnam’ın tek Üniversitesi yer alıyordu) Dahası, Vietnam BT endüstrisi Güneydoğu Asya'daki en rekabetçi işgücü maliyetlerinden bazılarından yararlanmaktadır. Bu ekonomik avantaj, yalnızca yerel yetenekler için değil aynı zamanda yatırım yapmak isteyen yabancı kuruluşlar için de cazip olan yaşam maliyetiyle tamamlanmaktadır. 10 yıl süren ve her türlü silahı denemesine rağmen diz çökertmediği ülkeyi 50 yıl önce terk etmek zorunda kalan ABD son 15 yılda potansiyeli keşfeden pek çok küresel yatırımcıyla birlikte bu kez çatışma yerine ortak yatırım amacıyla geri döndü… 2008-2021 arası 160 milyar doları bulan doğrudan yabancı yatırım aktı Vietnam’ a… Yatırımcı iştahı 2022'de de sürdü ve 17,9 milyar dolar ile önemli bir doğrudan yabancı yatırım (DYY) aldı ülke… Bu tür ekonomik göstergeler, İnsan Sermayesi Endeksi'nde (HCI) ülkenin 48. sırada yer almasının yanı sıra; ASEAN bölgesinde Singapur ardından ikinci sıraya yükseldiğini ve trendin yukarıya doğru sürdüğünü gösteriyor… Şu anda Vietnam Bilişim Teknolojileri alanında 530 binden fazla BT mühendisiyle etkileyici bir yetenek rezervine sahip. Bu iş gücünü destekleyen akademik altyapı, yılda yaklaşık 50 bin yeni BT mezunu üreten 153 üniversite ve BT eğitim enstitüsünü içermekte. Bu eğitim hamlesi, ülkeyi özellikle Vietnam'daki yazılım geliştiricileri gibi pozisyonlar için dış kaynak kullanımı alanında da ideal bir konuma getirmiş bulunuyor.. Vietnam'ın Bilişim Teknolojisi alanına yoğunlaşan nüfus yapısına bakıldığında yazılım geliştiricilerin çoğunluğu Y Kuşağı yaş aralığında yer alan ve önemli kesimi 20 yaşına gelmeden kodlamaya başlayan gençlerden oluşuyor. Ülkenin yarısından fazlasının (yüzde 53,2’ si) 20-29 yaş grubunda yer alması bu eğitimli gençlerin yakın geleceğe damgasını vurma potansiyelini yansıtması bakımından önemli… Ve bu genç bilişimcilerin desteğiyle Vietnam, 2030 yılına kadar modern sanayinin omuz verdiği yüksek ortalama gelire sahip gelişmekte olan ülke olmayı, 2045 yılına gelindiğinde ise yüksek gelirli refaha ulaşan gelişmişler liginde yer almayı hedefliyor… Bu yönelim ve beklentiye ulaşmak için bilim ve teknolojiyi ön plana çıkarmayı ve geride kalmamak, daha hızlı ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmek için dünyadaki yeniliklere açık olmanın vazgeçilmezliğinin bilincinde… Bloomberg’ in uzmanlara dayandırdığı ve dünya Bankası verileriyle desteklenen tahminine göre 2024 yılında Vietnam yüzde 6-6,5 arası bir büyümeye sahne olacak… son yıllara kadar dünyanın en büyük büyüme oranlarına sahip ülkesi Çin’ in yüzde 4’ lere gerilemesi karşısında Vietnam sadece Asya’ nın değil, dünyanın da hızlı büyüme rakamlarına göre yükselen yeni yıldızı… Pek çok Batılının imaj olarak düne kadar aklında yer alan, savaşla harap olmuş yoksul insanlarının Nike’ spor ayakkabısı ürettiği mazlum ulusu son yıllarda yazılım ve teknolojiye odaklanan yeni girişimlerin cazibe merkezi olma yolunda dev adımlarla ilerliyor… Yüksek kalitede eğitimli mühendis bolluğu, ucuz iş gücü ve hızla büyüyen ekonomisiyle Startup'ların son zamanlarda en çok ilgisini çeken ülkesinden alınacak sayısız dersler var… Güneydoğu Asya önümüzdeki 10 yıl içinde küresel büyümenin motoru olacak ve Vietnam bunun merkezinde yer alacak ön görüsünde bulunan uzmanlar haksız değiller… Dünün batılılara don gömlek diken, spor ayakkabısı fasoncusu ülkesi kısacık zaman diliminde baş döndüren dönüşüm geçirirken genç ve dinamik nüfus akıllı telefon ve interneti benimseyerek, hızla büyüyen orta sınıfı oluşturuyor ve Vietnam yoksulluğun prangalarını çözmeye hazırlanıyor.. 20 yıldır mal ithalatında ABD’ nin geleneksel 7 ortağı sıralamasının ilk kez 2023’ te değişiklik göstermesi ve Kanada, Meksika, Çin, Japonya, Almanya, Kore Cumhuriyeti, Birleşik Krallık (İngiltere) olarak yer alan ülkeler arasında Birleşik Krallık’ ın yerini Vietnam’ ın alması yeterince özetliyor tabloyu… Tek başına Vietnam örneği bile emek yoğun sektörlerle elde edilecek büyümenin refaha yetmeyeceğini, eğitimle desteklenen bilişim ve teknolojiye dayalı yeni bir hikâye yazmanın gerekliliğini ortaya koyuyor… Abdullah Ayan