Orta gelir tuzağından çıkış yolları, Güney Kore modeli... Abdullah Ayan yazdı

Güney Koreʹ nin 98 krizinden kurtulup yepyeni bir kulvarda koşmaya başlaması tesadüflerle değil, normal seyrinden sıkılan ve artık dar kalıplara sığmayan dinamik topluma sahip bir ülkenin başta ekonomik, sosyal, siyasal tüm politikaları yeni baştan düzenleyip şaşmaz iradeyle hayata geçirme kararlığına dayanmakta. Küreselleşmenin sınır tanımaz acımasız rekabeti karşısında ucuz iş gücüyle dünya sahnesine çıkan Çin ve benzerlerine karşı, ancak yeni teknolojilerle ayakta kalabileceğini gören bir ülkenin bilinçli tercihidir bu… Krizden sonra AR-GE harcamalarını arttırma yolunu seçen Kore, bu oranları her yıl daha da büyüterek Almanya, İngiltere, Fransa hatta bu alanda tartışılmaz biçimde öncü kabul edilen ABDʹ yi geride bırakıp, bir ara kendisine model seçtiği Japonya ile boy ölçüşen kaynak aktarımıyla bugünlere geliyorsa, Türkiye gibi gelişmekte olan ve orta gelir tuzağından çıkmayı öncelikli hedef olarak önüne koyması gereken tüm ülkelerin bu öyküden çıkarması gereken dersler olmalı… En iyisi o dersleri Dünya Bankası (The World Bank) verileri ışığında bir daha görmek, görmekle de kalmayıp anlamaya çalışmak: Örneğin kriz öncesi 1997ʹ de AR-GEʹ ye GSMHʹ nin %2,29ʹ unu ayıran Koreʹ ye karşı Türkiye GSMHʹ nın %0,49ʹ unu aktarırken, 2008ʹ e geldiğimizde Türkiye oranı % 0,73ʹ e çıkarmakla övünür ama Kore aynı yıl %3,14ʹe çıkarmıştır oranı… Ve 2014ʹ te teknoloji, inovasyon alanında iddialı tüm ülkeleri açık ara geride bırakıp birincilik tahtına oturan bir Kore var artık…* Evet, 1996ʹ da % 0,5 lik oranı 2014ʹ te %1ʹ e yükselterek iki katına çıkardığını gururla ilan eden bir Türkiye var ama aynı zaman diliminde % Kore %2,29ʹ dan 4,3ʹ e çıkarır. Görüldüğü gibi, AR-GEʹ ye ayrılan kaynakları arttırma yüzdeleri kağıt üzerinde aynıdır ama iş rakamlara döküldüğünde, döviz bazında ayrılan kaynaklar dikkate alındığında uçurum geçen zaman içinde daha da derinleşmiştir. Bakın nasıl? 1979ʹ da 90 milyar dolar GSYİHʹ ya sahip Türkiyeʹ ye karşı 66 milyar dolarlık Güney Kore varken, aynı Kore bunu 1996ʹ da 598 milyar dolara, 1979ʹ un on katına çıkarır. Dünya Bankası ve OECD verilerine göre Türkiyeʹ nin GSYİHʹ i 1996ʹ da 181 milyar dolardır. Bir başka ifadeyle 17 yılda dolar bazında iki kat büyüyen Türkiye ve on kat büyüyen Güney Kore…** Bu büyüme rakamları AR-GEʹ ye ayrılan kaynaklara da yansıyacaktır elbet; Türkiyeʹ de 900 milyon dolar kaynak ayrılırken, Kore aynı alana 1,370 trilyonluk bütçeyi uygun görür. (Aynı yıl Türkiyeʹ nin 60, G. Koreʹ nin 45,5 milyon nüfusa sahip olduğu unutulmamalı) Ve 2014: 934 milyar dolarlık GSYİHʹ e sahip 80 milyon nüfuslu Türkiye bunun %1ʹ ini (yaklaşık 9 milyar dolarını) AR-GEʹ ye ayırır ama 50 milyon nüfuslu Güney Kore ulaştığı 1,4 trilyon dolarlık GSYİHʹ nin %4,3ʹ ünü (60 milyar doları) aynı alana yatırmakta… Kimseyi rakamlara boğma niyetinde değilim. Merak eden makale sonundaki grafiklere göz atarak daha sağlıklı değerlendirmeler yapabilir. Ama AR-GEʹ yi eğitimle buluşturup, teknolojiye hasreden ve geliştirdiği ürünleri ihracat sayesinde dünyaya satıp 1998 krizine kişi başı 8 bin dolarlık gelirle yakalanan, AR-GE destekli teknoloji ve bilişim sektörlerinin öncülüğünde bugün 30 bin dolarlık gelire ulaşan Güney Kore örneği var karşımızda… Türkiye ise 1998ʹdeki 5 bin dolarlık milli geliri bir türlü 10 bin doların üzerine çıkaramamanın ve orta gelir tuzağından çıkamamanın sancılarıyla kıvranmakta…*** Türkiye bugün 1 kg ihracatla 1,35 dolar elde ederken Koreʹ nin 1 kg ürün ihracatıyla 4 dolara yaklaşan döviz elde etmesi tesadüf olabilir mi? Güney Kore, Türkiye karşılaştırması, sanayileşme yolculuğuna birlikte çıkmış, ihracatın önemini aynı dönemde fark etmiş ancak zaman içinde inanılmaz biçimde ayrışmış iki ülkenin kalkınma öyküsüdür biraz da… Bir başka makalede karşılaştırmalı ihracat verilerini değerlendirme umuduyla…   *Yıllar itibariyle bazı ülkelerin AR-GE harcamaları (GSMH % oranı)   1997 2000 2005 2008 2014 Türkiye 0,49 0,48 0,59 0,72 1,00 Almanya 2,17 2,39 2,42 2,6 2,89 ABD 2,47 2,62 2,5 2,77 2,75 Japonya 2,77 2,9 3,18 3,33 3,40 G. Kore 2,29 2,18 2,63 3,14 4,28 Çin 0,64 0,90 1,31 1,44 2,02   ** Yıllar itibariyle Türkiye- Güney Kore toplam GSYİH (milyar dolar)   1979 1985 1998 2008 2011 2014 2017 Türkiye 89 67 276 764 832 934 851 G.Kore 66 100 374 1000 1202 1411 1531   *** Yıllar itibariyle Türkiye- G. Kore kişi başı GSYİH   1979 1985 1998 2008 2011 2014 2017 Türkiye 2,079 1,368 4,496 10,850 11,341 12,127 10,540 G. Kore 1,773 2,457 8,085 20,430 24,080 27,811 29,743 (Tüm veriler Dünya Bankası kaynaklıdır)   Abdullah Ayan