Önceki makalede Pire liman hisselerinin tamamını aldıktan sonra Çin’ in gözünü Hamburg limanına diktiğini ve devlet şirketi COSCO üzerinden bu limandaki konteyner aktarma terminallerinden birini alma girişimlerinin yıllar süren uğraşlar sonunda geçtiğimiz ay (26 Ekim 2022) tarafları tatmin etmese de bir biçimde sonuçlandığını ele almıştım… Pire limanı el değiştirirken ve Çin’ in Avrupa tedarik ağının en önemli üssü haline gelirken sesini çıkarmayan AB ve özellikle Almanya’daki neredeyse tüm siyasi partiler, sivil toplum örgütler iş Hamburg limanındaki bir terminalin satışına gelince kıyameti kopardı… Aslında Çin’ lilerin Avrupa limanlarını ele geçirme girişimleri yeni değil… Belçika’ nın Brugge Limanının 90’ ı ve Antwerp’ in %20’ si, İspanya Valencia Limanının %51’i ve Bilbao’ nun %40’ı, Hollanda Rotterdam Limanının %35’i, Fransa Marsilya Limanının % 25’i, yine Belçika Antwerp Limanının %20’si, son 13 yılda Çin firmalarınca (bir başka ifadeyle Çin rejimi tarafından) sessiz sedasız satın alındı… Bu limanların hiç biri Pire kadar önemsenmediği gibi yatırım da yapılmadı. Önceki makalede dikkat çektiğim gibi Çin Başbakanı Li ve devlet başkanı Xi, Yunanistan ziyaretlerinde zamanlarının neredeyse tamamını Pire limanına ayırdılar… Çin’ in agresif yatırım stratejisi kısa zamanda etkisini gösterdi… Demiryolu hattının eklemlenmesiyle 2009’ da iflas eden Yunanistan ile aynı kaderi paylaşan, bir daha toparlanacağına ihtimal verilmeyen, Mersin’ in gerisine düşmüş Pire limanı, 2010’ daki çöküşün ardından Çin’ in sihirli dokunuşu sayesinde on yıl içinde 10 kata varan işlem hacmiyle dünyanın en büyük 30 konteyner limanı arasına girdi… (2020 itibariyle yılda 5,7 milyon konteyner hacmiyle Valencia’ yı geride bırakarak 29. Sıraya yükseldi. 2010 yılında Valencia 4,2 milyon konteynere ev sahipliği yaparken Pire 665 bin konteyner hacmine sahipti) Ekonomik anlamda da olsa Avrupa istilasına hazırlanan Çin’ in Pire ile yetinmeyeceği, daha büyük hedeflere yürüyeceği malumun ilanıydı… Öyle de oldu… Pire üzerinden modernize ettiği demiryolu ağıyla Macaristan’ a oradan da Almanya sınırına dayanan Çin vakit geçirmeden yeni hedef olarak Hamburg limanını seçti… Aslında Çin o tarihlerde Antwerp, Amsterdam limanlarında hisse alarak operasyon anlamında zaten söz sahibiydi ama belli ki yetmemişti… Çin, Hamburg limanının en azından bir terminalini alarak o günlerde 10-12 bin konteyner taşıyan süper post panamax gemilerinin (bugün o gemiler iki kat büyüklüğe ulaşmış durumda) aktarma üssü yapma düşüncesindeydi… Günümüz Almanya Başbakanı Scholz’ un Hamburg Belediye başkanı olduğu dönem, büyük konteyner gemilerinin yanaşmakta zorlanmaya başladıkları limanın önemini yitirmesinin önüne geçmek bu amaçla Çin’ leri kente çekme çabalarıyla geçti… 2015 kasımında davetli olarak gittiği Çin’ deki en yoğun temasları liman odaklıydı… Artık büyük gemilerin girmekte zorlandığı Elbe nehrinin derinleştirilmesi, Hub özelliğini yitirmekte olan Tollerort terminalindeki darboğazın aşılması gibi limanı ayağa kaldıracak yatırımlar konusunda Scholz, o günlerde birleşme süreçlerini tamamlamakta olan Cosco ve China Shipping'i başka limanlara kaçmasını önlemek ve ortak olarak yatırım yapma konusunda ikna etme çabasındaydı… O günlerde güçlerini birleştiren ve küresel boyutlara ulaşan iki denizcilik devi şirket büyük dış ticaret şirketlerinin neredeyse tamamının ofis açarak üs seçtiği Hamburg’ u, 400 metreyi aşan büyüklükteki gemilerin yanaşmasını sağlayacak yeni rıhtımlarla bölgenin en büyük aktarma limanı yapma konusunda oldukça isteklilerdi… 2011-18 yılları arasındaki Belediye Başkanlığı boyunca Scholz, limanın en azından üç terminalinden birini COSCO ile baş göz etme çabalarını sürdürdü… 2017’ de Almanya’ yı ziyaret eden Çin Başkanı Xi’ nin de en önemli gündemi Hamburg limanıyla ilgili projelerdi. Dönemin Hamburg Belediye Başkanı Scholz’ a konuk olduğunda şunları söyleyecekti: “ ‘Kuşak ve Yol’ inşasında özel coğrafi avantaja sahip olan Hamburg'un hem Çin'i Avrupa'ya bağlayan ‘Deniz İpek Yolu’nda önemli bir liman, hem de Çin-Avrupa kargo treninin destinasyonu olduğuna inanıyoruz. Bu alanda iş birliğini geliştirmek için üzerimize düşeni yapacağız” Pandemi nedeniyle geciken nikah için ilk adım Eylül 2021’ de atıldı.. Buna göre; Hamburg limanında faaliyet yürüten lojistik firması HHLA ile Çinli terminal işletmecisi Cosco Shipping Ports arasında yapılan anlaşma kapsamında, Çinlilerin Hamburg limanındaki üç terminalden biri olan HHLA terminalinin yüzde 35'lik hissesini satın alması öngörülüyordu… Ancak böylesi stratejik alanların hisse satışları için Federal Hükümetin onayı gerekiyordu.. İncelemeler sürerken, süreci etkileyecek gelişme yaşandı… Şubat 2022’ de Rusya Ukrayna’ yı işgal etti… Zaten agresif biçimde yükselen Çin dalgasından tedirgin olan kamuoyu ve devletin istihbarat gibi hassas kurumları satışa karşı çıkmaya, şiddetli tepki göstermeye başladılar.. Rusya doğalgazıyla başlayan bağımlılığın enerji krizine ve hüsrana dönmesi, Çin gibi girdiği yere pek çok kurumuyla ‘çöken’ küresel oyuncuya duyulan tedirginliği arttırdı… Almanya’ nın görüş istediği AB Komisyonu da satışın yapılmaması gerektiğini, Çin'in hassas bilgileri elde edeceği uyarısına dayandırıyordu… Scholz'ün lideri olduğu Sosyal Demokrat Parti'nin (SPD) koalisyon ortağı olan Hür Demokrat Parti ise "Çin bizim ticari ortağımız. Ama otoriter bir rejimin hayati altyapımız üzerinde etki sahibi olmasını yanlış buluyoruz. Bu Hamburg limanı için de geçerlidir. Ülkemizi (başka bir ülkeye) bağımlı kıldığımızda neler olduğunu artık hepimiz çok iyi biliyoruz" diye karşı çıkarken Rusya ile ortaya çıkan enerji krizine dikkat çekiyordu.. Federal Meclis bünyesindeki Savunma Komisyonu'nun başkanlığını yürüten Zimmermann ise, "Almanya'nın gerçekliği görmesi ve özgür, demokratik dünyanın düşmanlarının önünde eğilmemesi için daha ne olması gerekiyor? Hayati altyapının Çin'e satılması çok büyük bir hatadır ve bunun gerçekleşmesinin engellenmesi gerekir" görüşünde.. Bir başka hükümet ortağı Yeşiller Eş Genel Başkanı Omid Nouripour ise, ‘Almanya'nın hayati önem taşıyan altyapısının Çin gibi bir ülkeye emanet edilmemesi gerektiğini Çin hükümetinin tüm önemli belgelere erişim sağlayacağı anlamına geldiğini’ ifade ediyordu… Hükümet çatlağına yol açan ve 6 bakanın onaylamayacağını açıkladığı devir işlemine karşı, Çin ziyaretine hazırlanan ve giderken çantasında mutlaka ‘havuç’ bulundurmaya gayret eden Scholz uzlaşma noktasında orta yol anlamına gelecek formülü getirdi masaya… Buna göre Scholz hükümeti, COSCO’ ya HHLA terminalinin yüzde 35 değil, %24,9’ unun satışına izin verdi.. 24 Ekim’ de Bakanlar kurulunun açıkladığı karar 26 Ekim’ de kamuoyuyla paylaşıldı ve Scholz iki tarafı da tatmin etmeyen bu ‘ehven-i şer’ anlaşmayla çıktı Pekin ziyaretine… Konuyu değerlendiren üst düzey bir Alman yetkili; “Almanya, otokrasilerle uğraşırken artık güvenlik riskini daha fazla taşıyamaz” derken Scholz’ u bağrına basan Çin resmi yetkilileri ise Hamburg limanı ortaklığının iki ülke arasındaki ilişkilerin derinleşmesi açısından tarihi fırsatın özeti olduğuna dikkat çekiyordu… Gerçekten de pandemi gölgesindeki 2021’de, Çin ve Almanya arasındaki ticaret hacmi 250 milyar avroyu bularak, rekor seviyeye ulaştı. Son 6 yılda, Çin Almanya’nın en büyük ticaret ortağı haline gelirken Çin’le olan ticaret, Almanlara 900 bin istihdam fırsatı yaratıyordu… Ancak Hamburg limanıyla ilgili tartışmalar bitecek gibi değil… ABD, Hamburg limanındaki üç terminalin en küçüğü olan ve yılda 1 milyon konteyner elleçlenen HHLA’ nın %24,9 luk hisse satışını sert dille eleştirerek Almanya’ yı attığı adımdan geri dönmesi yönünde uyardı… Belli ki, Çin-ABD arasında gittikçe büyüyen ve ekonomik savaşa dönen gerilimin bir ayağını da Hamburg limanı oluşturacak… Sürecin ne yöne evrileceğini hep birlikte izleyeceğiz…