2017 yılında alınan ‘ÇED gerekli değildir’ raporuna temel teşkil eden Mersin hafif raylı sistem projesi ve 2019 yerel seçimleri öncesinde dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı Kocamaz’ ın tanıttığı ‘metro’ projesi* arasındaki çelişkileri, bilimsel verilere dayalı gerçeklerle kamuoyuna anlatılanlar arasındaki farkları anlatmaya çalıştığım çok sayıda makalenin sonuncusunu ihale sürecinin tamamlanmasının ardından Temmuz 2021’ de kaleme aldım.** Ve o makalede ülkenin girdiği ekonomik krizin de etkisiyle projenin hayata geçirilmesindeki en ciddi sorunun finansman bulma güçlüğü olacağını vurgulayarak kendimce konuyu kapattım… Dört yıl boyunca ÇED dosyası ile ihale şartnamesine temel teşkil eden projenin birbiriyle uyumsuzluğuna dikkat çeken ve derdini anlatamayan biri konumunda olmak ve uyarılarıma karşı, birilerinin beni neredeyse ‘metro düşmanı’ ilan etmesine karşı neredeyse savunma durumunda kalmak yeterince yorucuydu zaten… İhale tamamlanıp yer teslimi aşamasına gelindiğine göre, sürekli olarak dile getirdiğim ‘metro maliyeti nedir, finansman sorunu nasıl çözülecek?’ sorularının da artık bir anlamı yoktu.. Olumlu tarafından bakmak ve ‘İdare bir biçimde projenin o boyutuna bir çözüm formülü geliştirmiştir’ diye düşünüp süreci doğal akışı içinde izlemek gerekir dedim… Bu gerçekler ortadayken konuyu yeniden gündeme getirmenin gereği ve anlamı var mı, sorularına da yanıt verecek çok önemli bir gelişme oldu… Mersin Büyükşehir Belediyesi 2017’ deki ÇED dosyasına dayalı metro projesinin değişikliğe uğraması nedeniyle ihale ışığında yeni ‘Revizyon Projesini’ hazırlatıyor ve Mart 2022’ de Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne sunuyor… Müdürlük; “planlanan Hafif Raylı Sistem Hattı Revizyon Projesi ve ÇED Gerekli Değildir Kararı verilen Mezitli-TCDD Garı Hafif Raylı Sistem Hattı Projesi arasında hattın uzatılması, istasyon noktalarının çıkarılması, yenilerinin ilave edilmesi, depo sahasının değiştirilmesi ve tamamının yer altına alınması … vb. gibi büyük değişiklikler meydana getirileceği anlaşıldığından, yeni revize dosyası ile ilgili işlemleri başlatıp kamuoyuna duyuruyor… Şimdi Metro projesiyle ilgili ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararı için yasal prosedürleri tamamlayacak, değişikliklerden etkilenecek kurumlardan görüşler alınacak ve gerçekleşecek yatırıma uygun proje onaylanmış olacak… Yapılması gereken buydu ve gecikmeli de olsa doğru yönteme başvurulması sevindirici… Ama söylemeden geçemeyeceğim, yaptığımız uyarılar dikkate alınsa bu süreçlere gerek kalmaz, daha ihale aşamasında hatta ondan da önce ortaya çıkan zorunlu değişikliklere dayalı ÇED revizyonu çok daha önce gerçekleştirilebilirdi… Burada hakkını vermeliyim; 2019’ da seçilmesinin ardından yeni Büyükşehir Başkanı Seçer, Kocamaz döneminde hazırlanan ve deyim yerindeyse ‘kucağında bulduğu’ proje üzerinde akıllıca kimi değişiklikler yaptı. Yaptı yapmasına ancak o değişikliklerin mutlaka ÇED revize projesiyle yasal temele dayandırılması gerektiği hususunda korkarım ki, Kocamaz döneminden beri projeyi üstlenen Müşavirlik firmasının sözlü olarak aldığını iddia ettiği taahhütlere gereğinden fazla güvendi… Daha önce bir makalemde yer verdiğim anekdot, Müşavirlik firmasının Mersin Metro projesini yönetme anlayışını çarpıcı biçimde anlatacaktır diye düşünüyorum… Seçilmesinin ardından Seçer’ in, Metro projesini yeni haliyle anlatması, kafalarda oluşan soruları da yanıtlaması amacıyla Müşavirlik Firmasının sahibi Daniel Kubin ile Mersin’ deki neredeyse tüm sivil toplum örgütlerinin, medya mensuplarının yer aldığı geniş topluluğu Ocak 2020’ de Hilton’ da buluşturduğu toplantıdan söz ediyorum… Yaptığı sunumun ardından Kubin’ e çok sayıda soru yönelttim… Örneğin  “2017 ÇED dosyasına göre yaklaşık 8 kilometresi hemzemin (yer üstünden) yöntemle kat edecek ve 7 istasyonu yine hemzemin (yer üstünde) yer alacak projeyle, sunumu yapılan ve tümü hatları, istasyonlarıyla yerin altına inecek proje arasındaki farklar Çevre Etkilenmesi bakımından ciddi farklar olduğunu bu nedenle yeni bir ‘ÇED Gerekli Değildir’ başvurusu yapılıp yapılmadığını” sordum.. Aldığım yanıt Müşavirlik firmasının başındaki kişinin süreçleri yönetme anlayışını göstermesi bakımından hayli çarpıcıydı…… Kubin, ÇED belgesini veren yetkililerle görüştüğünü, yetkililerin kendisine ‘sistem yer altına iniyorsa çok daha iyi en azından gürültü kirliliği azalacak, bu ÇED sürecini etkilemez’ dediğini nakletti… O toplantı ardından kaleme aldığım 24 Ocak 2020 tarihli makalede şu tespiti yapmıştım: “Kubin’ in soruma karşı yaptığı açıklama birkaç nedenle sorunlu.. Öncelikle böylesine kritik ve kentin yaşamını, inşaat boyunca insanların sağlığını etkileyecek bir konuda görüş sözlü alınmaz. Bu konuda yazılı görüş istenmeli ve dosyaya konulmalıydı. “*** ‘Söz uçar, yazı kalır’ gerçeğini bir kez daha ve bedel ödeyerek öğrenmiş bulunuyoruz… ÇED Revizyon dosyasını gerekli kılan değişiklikler sistemin tümüyle yer altına alınmasıyla sınırlı değil… Örneğin Mezitli’ den başlayan 7 istasyona eklemlenecek otoparklardan söz ediliyor bu da 2017 ÇED dosyasında yer almayan bir yeni durum… Yeni projede beni sevindiren en önemli detay ise ‘depo’ diye tanımlanan vagon ve lokomotiflerin bakımının yapılacağı atölyeleri de kapsayan bölgesinin Mezitli’ den eski otogar alanına alınmış olması… Kocamaz dönemindeki projede Mezitli çıkışındaki kuzey batı bölgesindeki açık alana düşünülen depo otogar altına alınıyor ve üstünün de 3 Ocak Meydanı olarak düzenleneceği anlaşılıyor… Orta öğrenim kurumlarıyla çevrili olmasına rağmen yıllardır ihmal edilen bölgenin canlanması bakımından da gerçekleşmesini umutla bekleyeceğim hayallerden biri… ÇED yenilenmesi, yer teslimi yapılmış projenin gidişatını nasıl etkiler sorularının yanıtına gelince Büyükşehir’ in Çevre Müdürlüğüne sunduğu Mart 2022 tarihli Revizyon Dosyasında bu konu hem aydınlığa kavuşuyor hem de taahhüt veriliyor… "Mersin hafif raylı metro proje kapsamında herhangi bir inşaat işlemine başlanmamış olup, ÇED Gerekli Değildir Belgesi alındıktan sonra çevre mevzuatı ve meri mevzuatları gereği gerekli tüm izinler alınarak inşaata başlanacaktır" Değişiklik ışığında projeden etkilenecek tüm kurumlardan (DSİ, Karayolları, Meski, Enerjisa, güzergahın geçeceği tüm ilçe belediyeleri vb.) görüşler alındıktan sonra ÇED değerlendirme komisyonu toplanıp bir karar verecek ve yapım işine gerekli tüm izinler alındıktan sonra girişilecek… Bu süreç ne zaman sonuçlanır derseniz? Bürokrasiye kalmış, yanıtlar bir hafta da sürebilir, yıllar da alabilir… Yorum size kalmış… *https://abdullahayan.wordpress.com/2019/04/17/mersin-i-yeniden-metro-masallariyla-avutmayin17-4-2019/ **https://abdullahayan.wordpress.com/2021/04/30/mersin-metro-ihalesi-tamam-gibi-finansman-bulunursa-30-04-2021/ ***https://abdullahayan.wordpress.com/2020/01/24/metro-projesinde-cevresel-sorular-sorunlar/