Elon Musk Bill Gates ile ringe çıkıp kozlarını paylaşma fantezisi kuradursun gücünün simgesi Tesla, Çin’ li üreticiler özellikle de BYD ile girdiği yarışta havlu atmak üzere… 2008’ de ilk elektrikli arabayı piyasaya sürdüğünde sektörün kibirli oyun kurucuları küçümseyerek bakıyorlardı o günlerin hayali zengin adamına… Ancak süreç beklenenden de hızlı gelişti. Küresel ısınma, petrole dayalı enerji ve o enerjiden beslenen içten yanmalı motorlarla çalışan geleneksel arabaların yerine elektrikli araçların önünü açtı. Çevreye duyarlı müşteriler yanında pahalı akaryakıt fiyatlarıyla baş etmeye çalışan çok sayıda alıcının yarattığı talep patlaması yaşandı… Örneğin 2023 yılında önceki yıla oranla EV (elektrikli araba) üretim ve satışları yüzde 34 büyüyerek 14 milyon adedi aştı.. (14,1 milyon) 2015’ te dünya üzerinde 1 milyon elektrikli araç satıldığını düşünürsek 8 yılda gelinen yer gerçekten inanılmaz ancak yapılan küresel projeksiyonlar henüz yolun başında olduğumuzu gösteren verileri içeriyor… 2027’ de 31 milyonun üzerine çıkması 2035’ te ise o rakamların katlanarak 74,5 milyon adede ulaşması bekleniyor üretimin… Oysa 5 yıl önce 2035 için en iyimser tahminler bile 35 milyon elektrikli araç üretilmesinin ötesine geçmiyordu… Elon Musk Tesla ile uzun süre rakipsizliğin keyfini sürdü. Ta ki, 2023 son çeyreğinde Tesla 484 bin satış rakamına ulaşırken uzun zamandır soluğunu ensesinde hissettiği Çin’ li rakibi BYD’ nin aynı çeyrekte 526 bin araba satışıyla öne geçtiği görülünceye kadar… Piyasa değeri 800 milyar doları bulan Tesla ile onun onda bir değerine sahip 80 milyar dolarlık piyasa değeri biçilen Çin’ li BYD… Yıllarca rakipleriyle dalga geçen agresif piyasa oyuncusu ilk kez gelmekte olan dalganın büyüklüğü karşısında ürkmekle kalmadı, ABD yetkililerini uyarma hatta gereğini yapmaları konusunda uyarma ihtiyacı duydu… Alarm zilleriyle uyanan Musk’ ın, 24 Ocak 2024 günü yaptığı açıklamada şu ifadeler yer alıyordu: “Eğer herhangi bir ticari engel getirilmezse, Çin’ li üreticiler dünyadaki diğer otomobil şirketlerinin neredeyse tamamını yok edecekler. Çünkü bu sektörde gerçekten çok iyiler…” Elektrikli araba üretiminde başlangıçta hafife alınan Çin’ in emin adımlarla yürüyüşü sürpriz değil… Değil çünkü 1990’ ların başından itibaren Afrika, Güney Amerika hatta tüm ada ülkelerindeki lityum madenlerini satın almaya, alamadıklarını da büyük paralar ödeyerek işletmeyi üstlenen bu uzun soluklu stratejik planı hayata geçiren bir Çin gerçeğiyle karşı karşıyayız. Dünya Çin’ in ne yapmaya çalıştığını anlamaya çalışırken lityum üretimine egemen olarak elektrikli batarya piyasasını domine eden yol haritasının ulaştığı kaçınılmaz sonla karşı karşıyayız… İster Tesla ister başka marka olsun dünyada elektrikli araba üretmek isteyenler artık Çin’e bağımlı hale gelmiş durumda… O kadar ki, özellikle elektrikli arabaları oluşturan parçaların yüzde 93’ ü bugün artık Çin’ de üretiliyor… 2021’ de Güney Kore’ yi, 2022’ de Almanya’yı geride bırakan Çin, 2023’ te Japonya’ yı da ekarte edip dünya lideri konumuna yükseldi… Daha da önemlisi geçmişte kalite sorunu nedeniyle dalga geçilen ve o yönde algı yaratılmaya çalışılan Çin’ in başta Musk tüm rakipleri artık haklarını teslim etmek ‘son derece iyiler’ itirafını yapmak zorunda kaldılar ve bu daha ‘Başlangıç…’ Pil üretim ve teknoloji gelişiminde küresel batarya üretiminin yüzde 60’ lık payını alan ve bu alanda boy ölçüşülmeyecek kadar piyasaya hâkim olan bir ülkenin diğer tüm girdileri de avantaja çevirerek her kalite ve fiyata sahip, her segmentte rakiplerine fark atacak konuma gelmesi doğal… Dünün don gömlek diken küresel fabrikası bugün ileri teknoloji alanında dev adımlarla ilerlerken katma değeri yüksek ürünlerle çalışanların daha fazla para kazandığı, tüketimle de ekonomiyi büyüttüğü yeni kalkınma modelinde elektrikli araba üretimini lokomotif sektör olarak görmekte… Örneğin 300’ ye yakın elektrikli araba üreticisi robotlarla desteklenen 15 milyon kişilik yeni istihdam alanı yaratmış bulunuyor ve bu önümüzdeki yıllarda üretime paralel katlanarak artacak… Gelmekte olanı bugünden gören Musk o nedenle “önümüzdeki on yılda dünyada 10 üretici ayakta kalacak bunların dokuzu Çin’ li biri Tesla olacak” öngörüsünde bulunuyor ve gelişmeler tam da bu yönde ilerliyor… Musk, Çinliler dünya yollarını elektrikli arabalarla istila edecek derken ABD’ li yetkililere “gümrük duvarlarını yükseltin, yoksa batarız” uyarısını yaparken felaket tellallığı yapmıyor, aksine gelmekte olan ve mevcut devleri de yutacak tsunamiden beter dalgaya dikkat çekmeye çalışıyor… Gümrük duvarlarını yükseltecek isim olarak ta Trump’ ı görüyor, Musk… Gerçekten de Trump başlattığı seçim kampanyasında ‘seçilirse Çin’ e karşı rekabette zorlanan başta otomotiv olmak üzere tüm sektörleri koruma altına alacak yüzde 60’ lık ek gümrük vergisini derhal uygulamaya koyacağı’ vaadini dillendiriyor… Elon Musk dünyanın en etkili sosyal platformu haline gelen Twitter’ i 45 milyar dolar verip satın alırken dünya dudak uçuklatan böylesi bir paranın ödenmesini anlamakta zorlanmıştı… Oysa Musk, 800 milyar dolar değere ulaşan Tesla’ nın kurtuluşunun Trump gibi korumacılığı savunan ve bu alanda her önlemi alabilecek bir ismin seçilmesinde Twitter gibi dünyayı etkileme gücüne sahip bir mecranın öneminin farkındaydı… Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşları aslında yeni değil… Trump ilk döneminde de denedi Çin mallarına vergilerle oynayarak gizli açık yaptırım uygulamayı… Ancak, onun hamlelerine Çin çok daha ağır yöntemlerle karşılık verdi… Örneğin Trump Çin çeliğine duvar örme girişimine Trump’ ın oy deposu eyaletlerdeki mısır üreticilerine darbe anlamına gelen hamleyle yanıt verdi ve ABD’ den ithal edilen mısır başta pek çok tarım ürününe vergi koydu… 2018’ deki o savaş ateşkesle sonuçlansa da bugün yeniden dönme planları yapan Trump’ ın Çin ürünlerine yüzde 60 vergi koyacağı vaadinin sorulduğu Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin bu hafta şu yanıtı verecekti: “ABD eski Başkanı Donald Trump ve danışmanlarının Çin’den ithal edilen tüm mallara, yüzde 60’lık gümrük vergisi uygulama olasılığı teyide muhtaç. Ve biz doğrulanmamış bilgiler hakkında yorum yapmayacağız. Ancak, Çin-ABD ekonomik ve ticari ilişkilerinin özünü oluşturan karşılıklı yarar ve ortak kazanç Çin-ABD ekonomik ve ticari ilişkilerinin sağlıklı ve istikrarlı gelişiminin korunmasına ve iki ülkenin ve halkların temel çıkarlarına uygun olduğu gibi, küresel ekonomik büyümeye de uygundur.” Görüldüğü gibi Çin, Trump’ ın söylemlerini yanıtlayacak ciddiyette bulmuyor. Ve sektörün oyun kurucuları, Bugün 10 bin dolarlık elektrikli arabalarla dünya otomotiv endüstrisini allak bullak eden Çin’ in ile gümrük duvarlarıyla terbiye edilmesinin olanak dışı olduğunun farkında… Olanaksız çünkü Çin devlet olarak sektörü her aşamada koruyup kolluyor. Vergi indirimleri, imtiyazlı satın alma anlaşmaları bir yana, bir otomobili oluşturan tüm parçaları kendi üreten bir ülkeyle baş etmek mümkün değil… Çin’ den şikâyet eden Tesla dâhil tüm dünya üreticilerinin göbekten bağlı sektörde Çin’ in ayağına basma girişimlerinin çok daha ağır sonuçlarıyla karşılaşma olasılığını hatırlatmaya bile gerek yok sanırım…