Dönüp çok gerilere gitmeye gerek yok… Son üç yılda ortaya çıkan iki gelişmeden biri insanlığın yok oluşunun nasıl da pamuk ipliğine bağlı olduğunu, diğeri ise mevcut alışkanlıklarla kurduğumuz yaşamımızın her an başka bir evreye savrulabileceğini ortaya koydu… 2019 sonlarında Çin’ de ortaya çıkıp 2020 Mart’ ında neredeyse tüm dünyayı evlerine hapseden covid-19 salgını ve dünya genelini kapsayan karantina, üretimi dünya genelinde aksatmakla kalmadı, o güne kadar saat gibi işlemesiyle övünülen tedarik zincirindeki pek çok halkanın kopmasına, lojistik sektörün oluşturduğu dağıtım ağının iflasına yol açtı… Virüsün insafa gelmesi ve pandeminin etkisini hafifletmesiyle kayıp dönemi telafi etmeye hazırlanırken bu kez Şubat 2022’ de Putin Rusya’ sının Ukrayna’ ya saldırması ve başlayan sıcak savaşla bambaşka bir şokla karşılaştı dünya… 2014’ te Rusya’ nın Ukrayna toprağı Kırım’ ı yutmasına ses çıkarmayan batı eksenli bloğun vurdumduymazlığından cesaret bulan Putin, Ukrayna’ nın istila harekât emrini verdi. Ancak bu kez Rusya açısından evdeki hesap çarşıya uymadı. Putin’ in ‘delice’ hamlesi kendi açısından beklenmedik tepkiyle karşılandı. Özellikle ABD ve sıcak savaşı ensesinde hisseden Avrupa başkentleri Ukrayna’ nın yanında saf tutmakla kalmadı. Rusya’ ya uygulamaya başlanan ambargo, ekonomik alandaki izolasyon ve ABD’ nin yüz milyarlarca dolarlık silah ve maddi yardım desteğiyle savaş bambaşka bir evreye dönüştü… Çok değil 2-3 yıl önce öldü denilen NATO yeniden eski misyonuna kavuşurken, batı para sisteminin içinde kalıp batıya savaş açan Rusya’ nın batı bankalarında tuttuğu yarım trilyon dolara yaklaşan rezervleri donduruldu… Rusya’ da iş yapan tüm batılı şirketler kepenk kapatırken, batıdan sağlanan teknoloji ve her türlü ürün ithalatı tümüyle durdu… Rusya’ nın altından kalkılması hayli zor yaptırımlara karşı hamlesi elindeki en güçlü silah olarak görülen doğal gaz kozunu masaya sürmek oldu… Sıcak hatta soğuk savaş dönemleri bitti sanılırken Rusya’ nın Ukrayna işgali gösterdi ki, insanlığın hayal ettiği evrensel savaş Kâf dağının ardında ve umudun ötesinde… Son yüzyılda iki dünya savaşıyla yakılıp yıkılan dünyanın,  Sovyetler’ in dağılmasıyla artık çatışmaların ötesi bir döneme geçeceği ön görülüyordu. Tam aksi bir tablo çıktı ortaya… Irak- İran savaşı, Sovyetler’ in Afganistan işgali, İkiz kulelerin vurulmasıyla başlayan ve önce Afganistan ardından Irak’ ın ABD tarafından tarumar edilmesi, Arap baharıyla başlayan Libya ve Suriye’ yi yok eden gelişmeler… Tümü de başlı başına dünyayı derinden sarsan gelişmeler… Ancak Rusya’ nın Ukrayna işgaliyle başlayan ve henüz nasıl sonuçlanacağı da meçhul süreci bu yakın dönem sıcak çatışmalarından ayıran çok farklı özellikleriyle irdelemek gerekiyor… Özellikle Avrupa ülkelerinin Rus doğal gazına bağımlılığı başlı başına ayırt edici bir faktör ama bu kadar da değil… Ukrayna ve Rusya dünyanın en büyük buğday ve ayçiçeği yağı tedarikçileri… İki ülkenin savaşla aksayan ürün ihracatı, zaten pandemiyle yeterince hasar görmüş küresel tedariki içinden çıkılamaz bir hale soktu… Arz sorunu nedeniyle fahiş seviyelere yükselen fiyatlar, açlıkla baş etmeye çalışan ülkeler yanında Lübnan, Ürdün, Mısır başta olmak üzere pek ülke rejimlerini tehdit eder boyutlarda… An itibariyle uzlaşma arayışları sonuç verse de, başlamış sevkiyatın her an durma riski göz ardı edilmeyecek kadar yüksek… Sorun bununla da bitmiyor… Batıyı uyuşturucudan beter doğal gaz bağımlısı haline getiren Rusya elindeki, bu ölümcül kartı masaya sürdü ve Avrupa’ yı oldukça zor bir kış bekliyor… Özellikle ısınma ve sanayi üretiminin önemli bölümünü Rus doğal gazıyla sağlayan Almanya yanında diğer tüm Avrupa ülkeleri uçuşa geçen doğal gaz ve gazın yansıması elektrik fiyatlarıyla baş etmeye çalışıyor… Pandemi sayesinde bir virüsün insanlığı adeta yok oluşun eşiğine getirdiğini ve her türlü ürüne erişimin nasıl da pamuk ipliğine bağlı olduğu gerçeğine karşı, bilim insanları ve uzmanlar ilk andan itibaren küresel tedarik zincirinin ortaya çıkan zaaflarını, bir daha benzer durumlarda aynı sorunların yaşanmaması için yapılabileceklere kafa yoruyor, pek çok farklı senaryoya yönelik stratejiler tartışılıyor… Bugüne kadar karşısına çıkan her türlü zorluğun bir biçimde altından kalkan insan bu salgınla edindiği tecrübelerin ışığında yeni yollar, farklı yöntemler bulacak ve yoluna devam edecek elbet… Ancak Rusya’ nın Ukrayna işgali ile başlayan dönem, küresel ısınma nedeniyle başı dertte olan ve adım adım yok oluşa sürüklenen insanlığın bu kıyameti durduracak fırsatı da barındırıyor içinde… Tehdidin barındırdığı tarihi fırsat ve bu yolda hızlanan arayışlar sonraki makale konusu olsun…