“Tereddüt başarıyı öldürür”     Kurulumu süren Türkiye’nin en büyük teleskobu Doğu Anadolu Gözlemevi’nin de (DAG)  bulunduğu bölge, uzay ve astronomi tutkunlarının yeni ‘göğe bakma durağı’ olacak. Katılımcılar Türkiye’nin en büyük teleskobunun da bulunduğu 3 bin 170 metre yükseklikte kurulan DAG’ı da ziyaret etme imkanı bulacak   DAG konumu ve optik özellikleriyle dünyanın en önemli uzay gözlem merkezlerinden biridir. Çok yüksek çözünürlüklü görüntü elde edecek olan teleskop, Avrupa kıtasının en büyüğü olma özelliğini de elinde bulunduruyor. Gözlemevi, Türkiye’nin temel bilimler alanında en büyük yatırımıdır. Cumhuriyetin 100’ncü yılının vizyon projelerinden biri olarak kabul ediliyor.   Ülkelerin uzay yatırımlarında son yıllarda büyük artışlar görüldü. Devletler, ‘uzaya hakim olan dünyaya hakim olur’ anlayışıyla hareket ediyor. Araştırmalar ne kadar maliyetli olsa da ülkeler, bu alanda yatırım yapmaktan geri kalmıyor.   Teknolojik ilerlemeyi basamak çıkmaya benzetebiliriz. Zaman, çalışma ve yatırım meselesidir teknolojik ilerleme. Aynı zamanda bir kültür meselesidir. Teknoloji kültürü oluşturmak ve bunu nesilden nesle aktarmak gerekiyor. Misal, elektrik teknolojisi fikir olarak ortaya atılmasından bir yüzyıl sonra kitlesel kullanıma sunulabilmiştir.   Osmanlı döneminde 1575 senesinde kurulan rasathane, sadece beş yıl yaşayabilmiştir ve dönemin Şeyhülislam Kadızade’nin fetvası ile denizden topa tutularak 1580 yılında yıkılmıştır. Burada nedenlerine fazla girmiyorum. Ancak rasathane yıkılmasaydı ve bilimin emrinde çalışmalar sürseydi ülkemiz şimdi daha başka yerlerde olurdu sanırım.           Bilim yapmak uzun seneler alan insana yatırımı da gerektiren maliyetli bir konudur. 2021 rakamlarıyla uzaya en çok yatırım yapan ülkeler sırasıyla şöyledir: ABD 54.6 milyar dolar, Çin 10.29 milyar dolar, Japonya 4.21 milyar, Fransa 3.95 milyar, Rusya 3.57 milyar dolar. Bu alanda ABD ve Çin kıyasıya rekabet halindedir. Türkiye geç kalmakla beraber 2016’dan sonra bu alanda hamlelerini arttırmıştır.   Teknolojik atılım bir bütündür. Sadece belli branşlarla sınırlı değildir. Ülkedeki siyasi yapının da arkasında durması gerekir. Yeni fikirler bürokrasinin karanlık labirentlerinde boğulmamalıdır. Girişimcilerin önü tıkanmamalı onlara destek olunmalıdır. Türkiye’nin rakip saydığı ülkelerle arasında bazı konularda yüz yıla yakın farklar vardır. Elbette aradaki bu fark kapanmaz değildir.   Son altı yıldaki hamleler bunun en güzel kanıtıdır ve geleceğe yönelik umutlar aşılamaktadır. Son beş-altı yıllık irade beyanı ve atılımlar cumhuriyet tarihinin ilklerini oluşturmaktadır. Söz gelimi, Türkiye nükleer güç olma yeteneği kazanmaktadır. Akkuyu Nükleer Santralinin ilk ünitesi 2023 senesinde faaliyete geçecektir. Yine aynı yıl Türkiye, Karadeniz doğal gazını kullanmaya başlayacaktır. İlk yerli otomobilini üretecektir. İlk yerli uydu imalatını gerçekleştirip, uzaya ( SpaceX şirketi ile Ocak 2023) gönderecektir.   Son altı yılda Türkiye daha önceleri hiç girişemediği işlere imza attı. Savunma sanayi alanında dev adımlarla bu alandaki en büyük 12. üretici devlet arasına katıldı. Sınır ötesi harekatlara girişti. İha’lar konusunda dünya markası oldu. 2017’de kendi doğalgaz-petrol sondaj filosunu kurdu. 2018 yılında Türkiye Uzay Ajansı kuruldu. Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifi 2017 yılında faaliyete geçti. Türk Devletler Teşkilatı çalışmaları hız kazandı. İstanbul Finans Merkezi kanunu çıkarılarak, dünya ayarında bir merkez inşa edildi.     Erzurum’da 3 bin 170 rakımda yapımına başlanan DAG gözlemevi 2023 yılında hizmete alınacaktır. Gözlemevinin yer seçimi sadece yükseklikle alakalı değildir. O bölgedeki atmosfer kalitesiyle de alakalıdır. Sön söz: Başlamak bitirmenin yarısıdır.