2009 genel seçimler öncesi siyasetin ağırlıkla gündeme getirdiği, ciddi vaatler arasında en üst sıralara yükselttiği projeydi Çukurova Bölgesel Havalimanı… Her ne kadar Mersin’ in yıllarca üzerinde çalıştığı bölge Tarsus ‘ un güney doğusunda yer alan tarıma elverişsiz Baharlı olsa da, bürokrasi biraz daha doğuya kaydırarak Yenice güneyinde narenciye ve nar bahçeleriyle dolu Kargılı’ yı uygun bulmuştu Çukurova bölgesini ülkenin yeni cazibe merkezi haline getirme potansiyeli taşıyan önemli yatırımı… Siyasi tercihlere de yön veren, karar verme süreçlerinin belirleyicisi bürokrasi ile tartışmanın bugün olduğu gibi o gün de anlamı ya da yararı yoktu.. Kaldı ki, kamuoyu genelde tarımsal arazilerin yok edilmesinden çok, her zaman olduğu gibi neticeye bakıyordu, yanlış tercihe de o gözle bakıldı… Süreç başlangıçta hayli de hızlı gelişti… 27 Mart 2010 tarihli Resmi Gazete’ de yayınlanan Bakanlar Kurulu kararnamesiyle “Çukurova Bölgesel Havaalanı Projesinin gerçekleştirilmesi amacıyla yatırımın yapılacağı alanın acele kamulaştırma kararı alındı.. ÇED süreci bir solukta aşıldı.. 15 Aralık 2011 günü de ihale gerçekleştirildi… 357 milyon 71 bin 685 avro yatırım bedeli ve 9 yıl 10 ay 10 gün işletim süresiyle tek teklifi Sky Line ve Zonguldak Özel Sivil Havacılık Ortak Girişim Grubu verdi. Havaalanı inşaat ve işletmeciliğinde dünyaca ünlü anlı şanlı onca grup varken hiç birinin katılmadığı ihalede fazlaca deneyimi olan bir grubun o gün itibariyle ülkenin en büyük ikinci havalimanı olma iddiasındaki bir ihaleyle ilgilenmemesi yeterince kafa karıştırıcıydı ve pişmekte olan pilava su katmanın anlamı yoktu.. Mesele bölgeye havalimanı kazandırmaksa gerisi teferruattı… Ancak benim gibi iflah olmaz muhalifler bu işin yürümeyeceğini, işletme süresi bakımından rantabl olmayan yatırıma aklı başında hiçbir bankanın kredi vermeyeceğini söyledi ama dinleyen kim? Sonunda hem havalimanı inşaatı dökülen saha betonundan öteye gidemedi hem de işi üstlenen Koçoğlu batıp gitti. Yüklenici firmanın batmasıyla da bir yere varılmadı. Proje yarım kaldı ama Çukurova Havalimanının yapım süreci yıllar sürecek meçhullere sürüklendi.. Marmara’ nın yükünü alacak Çukurova Metropoliten bölgesini ülkenin yeni cazibe merkezi haline getirecek 30 milyon yolcu kapasiteli havalimanı projesi iktidara mensup siyasetçilerce her seçim dönemi gündeme taşınsa da gerçekte tozlu raflara kaldırıldığı görüldü… Çukurova Bölgesel Havalimanı ve etrafında yer alacak Dünya ticaret Merkezi, Uluslararası Fuar alanı gibi bölgeyi ülke bir yana başta Ortadoğu olmak üzere tüm bölgenin cazibe merkezi haline getirmek varken, aldığı nüfusu taşıyamaz, nefes alamaz hale gelen İstanbul’ a yeni havalimanı projesinin hayata geçirilmesi için ne gerekiyorsa yapıldı. Türkiye’ yi lojistik anlamda tüm bölgenin dağıtım üssü ve transit merkezi konumuna getirme şansı yüksek Çukurova yerine İstanbul tercih edildi. Batak ihalede, Çukurova Havalimanı yıllık 30 milyon yolcuya göre planlanmış ve bu amaçla 19 yolcu köprüsüne (körük) sahip terminale göre tasarlanmıştı. Sonradan o projenin müellifi Arolat Mimarlık ile DHMİ projenin tamamen uygulanmaması nedeniyle mahkemelik bile olacaktı ama konumuz bu değil elbet… Mayıs 2011’ de dönemin etkili isimlerinden aynı zamanda Mersin Milletvekilliği sıfatını da taşıyan Zafer Çağlayan ‘gelmekte olanı’ şöyle müjdeliyordu: “Çukurova Havaalanı 30 milyon yolcu kapasiteli olacak, "Bir taraftan yolcu trafiği yaşanırken, bir taraftan da kargo seferleri başlayacak. Kargo terminali ciddi nefes aldıracak" DHMİ’ nin 2010' larda hayata geçirmeye çalıştığı 30 milyonluk proje çöpe atılmakla kalmadı, anahtar teslimi havalimanının üstlenici tarafından tamamlanıp işletilmesini amaçlayan Yap-İşlet-Devret yöntemi de terk edildi. ÇBH inşaatı altyapı ve üstyapı olarak ikiye bölünürken, altyapı DHMİ tarafından bir müteahhide ihale edildi. O detaylara girip yeniden eski defterleri açma niyetinde değilim... Sonrasını iyi kötü biliyorsunuz: bugün o 30 milyon yolcu hedefli proje yerine 7,5-8 milyon yolcuya hitap edecek lokal anlamda Çukurova bölgesine hitap edecek daha mütevazi bir havaalanının tamamlanmasına çalışılıyor… Üst yapıyla birlikte ÇHL projesinin çiçeği burnunda yeni üstlenicisi Kozuva grubu yaptığı her açıklamada sürekli 12 milyon yolcu kapasiteli bir terminal vurgusu yapıyor… Oysa devletin bakışı değişmediğine göre bizim Kozuva’ cılara değil, devlet kurumu DHMİ’ nin paylaştığı resmi bilgiye güvenmemiz daha doğru bir yaklaşım ve DHMİ şöyle diyor Çukurova Bölgesel Havalimanı hakkında: “Havacılık faaliyetlerinin uluslararası standartlarda, daha kaliteli ve güvenli bir şekilde yürütülmesi amacıyla 8 Milyon yolcu/yıl kapasiteli modern bir terminal binası yapımı yanı sıra teknik blok, kontrol kulesi, kapalı otopark, viyadük, 3500m​x60m ebatlarında pist, taksiyolları, apron, vb. imalatların yapımı gerçekleştirilecektir.” Demek ki 12 milyon değil 8 milyon yolcu kapasiteli bir yatırım hedefleniyor.. Terminalde yer alacak yolcu köprüsü (körük) sayıları bile zaten kapasitenin 8 milyon yolcuya göre belirlendiğini ortaya koyuyor.. Kozuva grubunun dile getirdiği hayallerle gerçekler arasındaki çelişkiler bununla da sınırlı değil. Örneğin tamamlandığında Çukurova Havalimanının ülkenin en büyük 4. Havalimanı olacağı sürekli dillendiriliyor Kozuva yetkililerince… Neye göre? Yıllık yolcu sayısına göre mi? Kapladığı (yer üstü tüm tesisler dahil) alana göre mi? Terminal'inin kapladığı (oturduğu) ve kullanım alanına göre mi? Şu anda tasarlanmış olan yolcu/uçak trafiği kapasitesine göre mi? İstanbul yeni havalimanı için de ‘dünyanın en büyük havalimanı’ sloganı yayılıyor sürekli… Oysa küresel istatistiklere bakıldığında dünyanın en büyüğü derken tek çatı altında en büyük alana (metrekare olarak) sahip havalimanı kast ediliyormuş… Dünyaca kabul edilen kriterlere göre, büyüklük olarak kabul göre ölçü yolcu sayılarıdır.. İster 2019 ister 2022 ilk 9 ay yolcu sayılarını esas alalım (2020 ve 21 pandemi nedeniyle tabloyu yansıtmaktan uzak): ÇBH İstanbul, Sabiha Gökçen, Antalya, İzmir ve Ankara ardından olsa olsa 6. Sırada yer alabilir. Zaten tüm projeksiyonlar 8 milyon yolcu hedefine göre revize edildi. * Kısaca ÇBH ilk günlerdeki 30 milyon yolcu kapasitesiyle Marmara bölgesine alternatif ve oraya yoğunlaşan ilgiyi ülkenin ve hatta tüm bölgenin yeni cazibe merkezi Çukurova’ ya yöneltmekti. O hayaller Akdeniz’ in mavi sularına gömüleli epeyi uzun zaman oldu… Başta Kozuva grubu olmak üzere algı yönetimini sürdürenlere sormamız gereken basit bir soru var: ÇBH açıldığında nasıl bir yolcu patlaması bekliyorsunuz ki, burası İzmir Adnan Menderes ve Ankara Esenboğa'nın önüne geçebilsin? Başka sorularım da olacak ama sonraki makaleye artık…   2019 2021 2022 (9 ay) İstanbul 52 37 47,6 S. Gökçen 35,6 25 22,5 Antalya 36 22 24,9 Esenboğa 13,74 7 6,38 İzmir Ad. Mend. 12,36 7,6 7,6 Adana 5 3,4 2,9 Dalaman 3,88 Bodrum 3,356