Yeni Suriye rejiminin sözleşmesini iptal ettiği Tartus limanının işletilmesi 2019'da Esad hükümeti ile Rus mühendislik şirketi Stroytransgaz arasında imzalanan anlaşmayla 49 yıllığına devredilmişti. O sözleşmeye göre Stroytransgaz limana 500 milyon dolar yatırım yapacak ve Rus şirketi liman kârının %65'ini alıp, kalan %35'i ise Esad hükümetine aktaracaktı. Aslında bu da gerçeklere dayanmıyordu çünkü 2017’ de Suriye hukukunun da geçerli olmayacağı tüm hükümranlık haklarını Rusya’ ya devreden anlaşma tamamen askeri amaçlıydı ve o anlaşma her türlü kiralama yanında vergiden bile muaftı… Limanda savaştan önce 2009' da yıllık 650 bin konteyner elleçleniyordu. Rusya devlet şirketi işletmeyi devraldıktan sonra batılı ülkelerin süren ambargosunun etkisiyle rakamlar hayli gerilese de Tartus’ un Rusya için önemi ticari olmaktan çok askeri açıdan Akdeniz’ deki en kritik iki stratejik limandan biri olmasıydı. (Diğeri son yıllarda parçalanan Libya’ da konuşlanan askeri gemilerin ve teçhizatın yer aldığı ve Baas rejiminin çöküşüyle Tartus’ taki mevcut tüm Rus askeri varlıklarının ve S-400 radar sistemlerinin taşındığı Bingazi/ Obruk limanları) Aslında Rusya Tartus’ u ticari anlamda hizmet verecek bir liman olarak görmüyordu… Rusya’ nın Büyük Petro döneminden beri sıcak denizlere inme hayallerinin gerçekleştiği çok kapsamlı nükleer denizaltılara varıncaya kadar her türlü askeri geminin, S-400 gibi gelişmiş füze savunma sistemlerine sahip Suriye içinde ama Suriye’ den bağımsız ve Akdeniz’ in en kritik bölgesinde yer alan bir deniz üssü… Baas rejimin desteklemek için Suriye'de askeri bir harekat yürüten ve ülkenin büyük bir bölümünde isyancılardan kontrolün geri çekilmesini sağlayan Putin Esad ile ile yaptığı anlaşmanın ardından çok önemli bir adımı 2017'de attı. Ve askeri üs nedeniyle yükselen tepkileri izole etmek için 2019’ da Anlaşma Tartus limanının ticari amaçlı işletilmesi için, Rusya'nın limanı 49 yıl boyunca ücretsiz işletmesine izin verildi. Bu kadar da değil, Tartus liman kisvesi altında Kremlin'e üs üzerinde egemen yargı yetkisi veriyordu. Bir başka ifadeyle Tartus’ ta Suriye değil, Rusya hukuku geçerli olacaktı. Rusya'nın, Kremlin'in Eski Sovyetler Birliği dışında sahip olduğu tek deniz tesisi olan Tartus' ta bir düzine savaş gemisi (nükleer güçle çalışan gemiler dahil) tutmasına izin veren anlaşma başta Ortadoğu’ da kendisinden başka büyük güç istemeyen ABD olmak üzere tüm bölge ülkelerini tedirgin ediyordu… Ve Ocak 2025’ in başında HTŞ’ nin Baas rejimini devirip yerine geçmesiyle Suriye’ deki tüm taşların yerinden oynaması gibi Tartus’ ta da Rusya açısından etkileri henüz tam olarak sindirilememiş travmatik gelişmeler yaşandı… Yeni Suriye rejimi Tartus limanının Rus şirketine devrini ön gören anlaşmayı iptal ettiğini ve limanın en kısa zamanda özelleştirilmesi amacıyla ihaleye çıkarılacağını duyurdu… El Şar’a liderliğindeki yeni yönetimin Dışişleri Bakanı Esad Hasan eş-Şeybani, Dünya Ekonomik Forumu  kapsamında geldiği Davos’ ta yabancı yatırımcıları ülkesine davet ederken ‘Suriye'nin ekonomik reform kapsamında devlete ait liman ve fabrikaları özelleştirmeyi, uluslararası ticareti teşvik etmeyi amaçladığının’ altını çizdi… Yeni Suriye geçiş hükümeti limandaki gümrük ücretlerini %60 oranında düşürerek lojistik anlamda Doğu Akdeniz’ in en rekabetçi hizmetinin verilmesini böylece Ortadoğu’ nun yeni cazibe merkezlerinden biri haline getirilmesine çalışılacak… Gerçek anlamda Suriye istikrara kavuşursa başta Mersin olmak üzere doğu Akdeniz’ deki tüm limanlar rekabette zorlanacak… Tartus limanı 14 metre drafta sahip olup,  24 rıhtımlı 3 iskeleden oluşmaktadır (rıhtımların toplam uzunluğu 6.366 metre, konteyner gemilerinin yanaşacağı 500 metre uzunluğa sahip 2 de rıhtım yer almakta… Suriye' de karayolu ve demiryolu hatlarının güzergâhı üzerinde taşımacılık anlamında güvenlik sağlandığı takdirde Bağdat başta olmak üzere merkezi Irak hükümetinin yönetimi altındaki bölgeye ürün tedariki en kısa mesafeden sağlanmış olacak. Mersin limanından çıkan konteyner taşıyan kamyon Bağdat’ a ulaşmak için 1350 km yol kat ederken, Tartus Bağdat arası 940 km... Bu kadar da değil, Tartus başta Irak iç kesimi olmak üzere Türkiye’ den Hicaz’ a uzanan 2250 km lik tren hattı üzerinde… Daha da önemlisi Arap Birliğine kabul edilen Suriye, Arap ülkeleri arasındaki ortak ticaret anlaşmaları kapsamına dâhil edildiğinde başta Suudi Arabistan olmak üzere tüm körfez ülkelerine gümrüksüz her türlü ürünün tedarikini sağlayan önemli lojistik üs haline gelecek… Mersin’ deki liman işletmecisi başta olmak üzere ağırlıklı olarak limandan Irak’ ın merkezi hükümet kontrolü altındaki bölgeye konteyner ağırlıklı mal taşıyan tüm kamyon sahipleri Tartus’ un devreye girmesi halinde 460 km kısalacak (üçte birden fazla) mesafenin yaratacağı maliyet uçurumunun altından nasıl kalkılacağını şimdiden oturup düşünmek zorunda… Daha henüz gündeme gelmese de Hizbullah ağırlığından kurtulacak Lübnan’ da bir zamanlar Akdeniz’ in küresel öneme sahip Beyrut’ un devreye girmesi halinde bölgedeki değişmesi kaçınılmaz tüm oyun planlarını tartışmıyoruz bile… Tıpkı Erzin’ de yakında yapımına başlanacak ve Hassa üzerinden Gaziantep- Habur güzergahlarını Mersin’ e göre 200 km kısaltacak projenin hayata geçtiği gün, liman sayesinde var olan ve varlığını büyük oranda limanla sürdüren Mersin’ in 10 yıl sonraki geleceğini tartışmak bir yana konuşmadığımız gibi…