Mersin HRS (metro) projesinin hayata geçirilmesinin pek çok güçlüğü, aşılması gereken sorunu var ama bunların hiç biri finansman gerekliliği kadar öne çıkmıyor.. Öyle ya, her şeyin başı para.. Paranız varsa günümüz teknolojisiyle gerçekleştirilmeyecek proje az bulunur. Bütün mesele ayağınızı yorganınıza göre uzatmanız, taşıyamayacağınız yükün altına girmemeniz.. Bakın İstanbul' a.. Pendik- Kaynarca Tuzla (bir bağlantıyla da Sabiha Gökçen havaalanı) arasındaki metro işi bir yılda tamamlanacak diye yola çıkılmıştı, 4 yıldır karınca misali bile olsa santim ilerlemiyor. Projenin gerçekleşme oranı 1' ler civarında.. 2015' te projesi tamamlanan, 2016' da ihaleye çıkılan, 2017' de yer teslimi yapılıp, dualarla temeli atıldığında 2018' de hizmete girmesi ön görülen metro aynı yıl açılan çukurun ortada bırakılmasından öteye gidemedi, kaynak yetersizliği nedeniyle uyutulan yatırımlar arasındaki yerini aldı. Son günlerde yeni İstanbul BŞ başkanı İmamoğlu' nun girişimleri sonrasında Fransız Kalkınma Ajansı’ndan sağlanan yaklaşık 100 milyon dolar (86 milyon avro) kredi desteğiyle yapım işi kaldığı yerden devam edecek.. 100 milyon dolarla projenin tamamlanması elbet mümkün değil. Ama en azından canlandırılmasına çalışılacak.. Türkiye' ye kaynakların bolca aktığı dönemde devreye alınanlar dışında bugün tüm ister metro ister diğer taşıma sistemleri tüm projeler yıllar alan sarkmalarla karşı karşıya. Örnek mi? Yine İstanbul, yine metropolün en önemli güzergahlarından biri olan Mahmutbey-Esenyurt hattı.. Bu projenin de temeli 2017' de atıldı ancak temelin ötesinde ilerleme sağlanmadı, inşaatın gerçekleşme oranı neredeyse sıfır.. Bakın projeyle ilgili İstanbul' un çiçeği burnunda yeni BŞ başkanı İmamoğlu ne diyor?: “Mahmutbey-Esenyurt Hattı gibi yüksek maliyetli bir hattımızdır. Bundan sonraki sürecin tüm teknolojik gelişimlere rağmen, 3 ila 4 yıl süreceğini düşündüğümüzde, İstanbul’un kaybettiği zamanı da, 2017’de yapılan ihalelerden bu yana kaybedilmiş ve bundan sonra da yapımıyla ilgili düzenli bir şekilde süreci organize ettiğinizde, bir hattın bitimi yaklaşık 7-8 yılı bulmasına sebep olunuyor. Bütün bunlar aslında sürecin planlanmasıyla ilgili derin yanlışlar.” Gelelim Mersine.. İster proje müellifi ve danışmanlığını üstlenen şirketin sahibi ister BŞ başkanı finansman konusunda sıkıntı bir yana, yabancı finans kurumlarının kredi vermek için adeta kuyruğa girdiği havasında… Kanaat bu olunca, ihale şartnamesinin kredi hükümleri de bu havanın etkisiyle hazırlanmış.. Örneğin yapımı üstlenecek firmanın sağlayacağı kredi işin 20 fiyat artışı ve KDV dahil toplamının 85' inden az olmayacak. Kredi kullanım süresi projenin gerçekleşme takvimiyle uyumlu biçimde 3,5 yıl (42 ay) süreli olma yanında Belediyenin 6 ay uzatma opsiyonu da teklifte yer alacak. Gelelim işin hepimizi, gelecek nesli ilgilendiren can alıcı kısmına.. Kredinin ana para ödemesi kredi kullanım süresinin (42 ay+6 ay) yani 4 yılın bitiminden bir yıl sonra, faiz geri ödemesi ise kredinin ilk kullanımından 24 ay sonra başlayacak. Ana para ve faiz ödemeleriyle ilgili ön görülen takvim, kredi bulunduğunu varsaysak bile umarım ileride sıkıntılara yol açmaz. Faiz ve ana para geri ödemelerini örnekle anlatırsam sanırım kaygılanma nedenim daha kolay anlaşılacak: Diyelim ki her şey yolunda girdi, ön değerlendirme hızla yapıldı, ihalenin itirazlar da dahil yasal süreçleri tümüyle zamanında yerine getirildi. Ve kredi 1 Haziran 2020 günü kullanılmaya başlandı. Bu durumda 1 Haziran 2022' de faiz, 31.12.2024' te de ana para geri ödemeleri başlayacak. Peki kredi faizi+ana para ödemesi kaç yılda tamamlanacak?.. İhale dokümanına göre kredinin tasfiye planı 42 aylık kullanım süresinin sonundan (1 Haziran 2020' de kullanılmaya başlanırsa 31 Aralık 2024 tarihini gösteriyor) itibaren 11 yıldan az olmayacak. Bu ise, 31 Aralık 2035 tarihinde borcun kapatılması anlamına geliyor.. Kullanım süresinin sonundan itibaren 11 yıl ve daha fazlasını kapsamayan geri ödemeli kredileri içeren teklifler ise kabul edilmeyecek.. 2035' e kadar borç ödememiz ön görülen metro yapım süreci nasıl işleyecek? İlk kazma nerede vurulacak? İnşaat kaç etapta ilerleyecek? Ve projeyi üstlenene hangi periyotlarda, hangi oranda ödeme yapılacak? Mersin' de yaşayan herkesin merak ettiği bu sorulara da başka makalede yanıt vermeye çalışacağım..