Son dönem ne yana dönsek BYD markası ve logosuyla karşılaşıyoruz… Bu bakımdan Euro 2024 işin tuzu biberi oldu.. 2016’ya kadar Avrupa şampiyonalarının sponsoru Volkswagen bu yıl yerini BYD’ ye bıraktı.. Avrupa futbol şampiyonasının son sponsoru olarak final maçına kadar ekranların başına geçen herkesin beynine kazınan üç harfe ve harflerin sahibi şirket yeterince aşina olduk… Otomobillere hayatı boyunca ilgi duymamış biri olmama rağmen, son aylarda 3-4 makaleyi aralarında ağırlıklı olarak BYD ve Tesla’ nın yer aldığı elektrikli araçlara ayırdığımı söylemeliyim… Tesla’ nın, EV (elektrikli araba) sektörünün öncüsü olması yanında sürekli kendisini ve markasını gündemde tutmayı başaran renkli kişiliğe sahip Elon Musk’ ın piar desteğiyle tanınması doğal.. BYD’ nin vitrininde ise Musk ve benzeri bir figür yok… Buna rağmen ABD’ yi ve Biden yönetimini Çin ile ilişkilerde, ticaret savaşları kapsamında uygulanacak müeyyideler açısından meşgul eden şirketlerin başında geliyor. Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerinin de önemli mevzularından biri olması kaçınılmaz… Emekleme bile sayılmayacak on yıl içinde gözlerini dünyaya açan bir şirket nasıl oldu da, yüz yılı aşkın süredir tüm dünyayı sarıp sarmalayan dev otomobil markalarını (Ford 1903, Mercedes Benz 1926 doğumlu) titreten ve büyük olasılıkla önümüzdeki 10 yıl içinde tarih sahnesinden indirecek konuma geldi? Sürecin temelinde insanlığın biraz da küresel ısınmanın dünyanın geleceğine yönelik arttırdığı kaygılar yanında artan petrol fiyatları sonucu içten yanmalı motorlarla çalışan arabalar yerine elektrikli araçlara duyduğu ilgi yatıyor… Veriler de hızlanan süreci yeterince yansıtıyor aslında… BYD’ nin dünyaya gözlerini açtığı 2011 yılında dünyada satılan elektrikli araba (EV) sayısı 110 bindi… 2018’ de rakamlar 2 milyonu buldu, 2023’ te 14 milyona ulaştı… 5 yıl içinde 7 kat artış… Çoğumuz için inanılması güç bir büyüme ve bunu tetikleyen Tesla veya daha büyük fotoğraftan yola çıkarsak ABD değil, Çin… Peki, Çin ne yaptı da, Elon Musk’ ın ABD’ li devler açısından felaket telalığı anlamına gelen; ‘on yıl içinde dünyada 10 otomobil üreticisi kalacak ve Tesla dışında dokuzu Çin’ li olacak’ değerlendirmesine yol açtı? Çok uzun soluklu bir strateji yürüttü, yürütüyor Çin… Öncelikle elektrikli arabaları hareket ettirecek pil teknolojisine ağırlık verildi, ondan da önce devlet politikası olarak pillerin üretiminde kullanılacak madenler, mineraller bakımından zengin Afrika ülkelerine yatırım yapıldı… 2009’ dan 2021’ e kadar 10-11 yıllık zaman diliminde elektrikli araç geliştirilmesi ve üretimi amacıyla sektöre 1 trilyon Renminbi (yaklaşık 130 milyar dolar) akıtıldı… Sonuç ne derseniz? 2024’ te 17-20 milyon arası elektrikli araba üretilmesi bekleniyor. Bir başka ifadeyle bu yıl satılan her beş arabadan biri elektrikli olacak ve bu pastadan Çin’ in payına düşecek olan 10-12 milyon araba üretimi/satışı… 100 yılı aşkın süredir petrole bağımlı içten yanmalı arabalarla otomotiv pastasının büyük bölümünü yiyen ABD-AB kökenli batılı şirketler ve o şirketlerin geleceğini ülkelerin geleceğiyle eş tutan ABD-AB yönetimleri senkronize biçimde Çin üretimi arabaların istilasına karşı önlemleri bir biri peşi sıra hem de gün sektirmeden aldıklarını duyuruyorlar… ‘ABD-AB dayanışma ortaklığının’ şimdilik alabildiği en etkili önlem Çin’ den ithal edilecek arabalara yüksek gümrük duvarları koymak böylece rekabette kendi markalarını koruma altına almak… ABD, Trump döneminde Çin üretimi arabalara %27,5 gümrük vergisini bu amaçla koymuştu ancak hiçbir etkisi görülünce Biden 15 Mayıs 2024 günü vergiyi yüzde 102,5’ a yükselten kararnameyi imzalayarak derhal yürürlüğe soktu… ABD’ nin ardından Temmuz başında AB’ de o güne kadar yüzde 10 olarak uyguladığı elektrikli araba gümrük vergisini yüzde 40’ a çıkardığını duyurdu.. ABD-AB önlemlerinin geleceğini Çin uzun zamandır bekliyordu ve atılacak stratejik adımlar buna göre hesaplanmıştı. Don gömlek dikerek ucuz emek avantajıyla yola çıkan ülke, yıllar içinde sanayiini eğitimli ileri teknoloji üretimiyle birleştirip yeni bir evreye geçirirken, onca çabayla hayata geçirdiği elektrikli araç sektörünü kurda kuşa yem etmeyecekti, öyle de oldu… Madem ABD, Çin’ de üretilen arabalara yüksek vergilerle duvarlar örüyordu, o zaman Çin’ li markalar da o duvarları aşmak için örneğin ABD ile serbest ticaret anlaşması yapmış ve karşılıklı olarak ürettikleri ürünleri birbirlerine sıfır gümrükle satan Meksika ne güne duruyordu? ABD-Meksika-Kanada arasında kabul edilip hayata geçirilen USMCA (USA, Meksika, Kanada baş harflerinden oluşuyor) anlaşması yürürlükte olduğuna göre BYD araba üretimini Meksika’ ya taşır ve orada üretime geçerdi… USMCA anlaşması açıktı; Asya veya Avrupalı herhangi bir kuruluşun Meksika’ da üreteceği arabalar anlaşmanın şart koyduğu uluslararası standartları karşılaması koşuluyla ABD’ ye gümrüksüz giriyordu… Çin’ li BYD, USMCA anlaşmasının amir hükümlerine güvenerek kurduğu tesisle Meksika menşeli arabalarını ABD’ ye ABD’ li üreticilerin yarı fiyatına satmaya hazırlanıyor... Ancak ABD ile Çin’ in satranç hamleleri dur durak bilmiyor… USMCA ticaret anlaşmasının ‘Uluslararası Standart’ koşulunu yeni silah olarak kullanmaya hazırlanıyor ABD… Örneğin USMCA anlaşmasına göre ortak üç ülkeden birinde satacağınız arabaların yedek parçalarının yüzde 75’ini araba bayilerinde satışa başlamadan önce hazır etmeniz gerekiyor… Bu kadar da değil… ABD’ de açacağınız veya yetkilendireceğiniz her bayi ve servis istasyonunda (servis sayıları bakımından da belirlenen ciddi kurallar cabası) çalıştıracağınız personelin yüzde 40’ ını yerelden karşılamanız şart…, Kendi Otomobil üreticilerinin eleman duasına çıktığı,  ABD istihdam piyasasında bu kriteri tutturmak günümüz koşullarında ve çok yüksek ücretler verilmediği sürece imkânsız… BYD başta olmak üzere diğer Çin’ li araba üreticilerini ABD piyasasında bekleyen asıl büyük tehlike ise ABD yönetiminin çiplerle dolu bu araçları ‘casus’ kapsamında görerek radikal kararla yasaklaması… Öyle şey olur mu diyenlere Huawei’ in başına gelenleri hatırlatarak noktayı koyayım… Android telefon, saat, tablet üreten Huawei Google uygulamalarından yararlanırken bir sabah Google Appstore kapılarının bir daha açılmamak üzere kapandığı gerçeğiyle karşılaştı… Hiç unutmuyorum, avuç dolusu para ödeyerek koluma taktığım Huawei marka akıllı saatimin ekranı kararmıştı ve sağlığımla ilgili tüm verilerle birlikte çöpe gitmişti… Çin ile ABD arasında şiddetlenen ve 4 yıl aradan sonra yeniden başkanlık koltuğuna geçme olasılığı hayli yüksek Trump’ ın gelişiyle çok daha farklı boyutlara taşınacak meydan muharebesinin ortasında BYD’ nin serencamı ne olur? Sonraki makalede BYD’ nin ABD engellerini Meksika üzerinden aşma planına benzer biçimde AB duvarlarını Macaristan ve şimdi de Türkiye üzerinden delme girişimini ele alacağım…