“ Gayri memnunlar, medeniyet kuramazlar” İbn Haldun   İslam düşünce hayatının belli başlı isimlerindendir. Yüzyıllar öncesinden öyle bir söz söyledi ki günümüzde gerçek oldu. Sokağa çıkma yasağı ilanı izdihama yol açtı- vatandaşlar fırınlara, büfelere akın etti. O günkü aşırı yoğunluk ünlü düşünürün söylediklerini getirdi akıllara…”Kıtlık zamanlarında insanları açlık değil, alışmış oldukları tokluk öldürür.” İşte bu muhteşem tespit, altı asır sonra geldi ve öyle güzel oturdu ki günümüze…   Yaşadığı dönem insanın fikirlerinin oluşmasında büyük etki bırakır. Ancak oluşan fikirler, asırlar boyu geçerliliğini korursa ve hatta günümüz meselelerinde çözüm üretmeye yönelik ya da günümüz meselelerini yukarıdaki örnek gibi daha iyi anlamamıza yararsa- özgünlüğünü büyük ölçüde kanıtlamışsa ve birçok tarihçi, sosyolog, siyasetçi ve düşünüre ilham vermişse- işte o düşünce sahibi her türlü saygıyı hak ederek, ölümsüzlük mertebesine ulaşmıştır. İbn Haldun de bu saygıyı gören ve hak eden insanlardandır.   Batılı düşünürler bizim nazarımızda bir tık fazla değer görür. Bunun tarihi, dini, ideolojik arka plan nedenleri vardır. Oysa İslam dünyasından birçok isim, birçok konuda Batılı bilim insanlarına ilham verir ve onların öncülleridir. İbn Haldun’un fikirleri; Machievelli, Montesquiue gibi Batılı’nın fikirleri ile karşılaştırılarak, aynı seviyede kabul edilmiştir.   Bugün tüm bilgiler elimizin altındadır. İbn Haldun’un yaşadığı devirde ise (1322-1406) bir kitaba ulaşmak için bir şehirden bir şehre- bir ülkeden bir ülkeye gitmek gerekirdi. 13- 14.yüzyılda taşımacılığın güçlüğünü düşündüğünüzde ilim yapmanın ne denli zor olduğu çıkar ortaya. O, ilim için Endülüs’ten, Fas’a, Tunus’a oradan Mısır’a gitmiştir.   Onun eserlerinden, İslam dışı kaynaklara da ulaştığı ve zamanının bütün ilmi gelişmelerinden haberdar olduğu anlaşılır. İbn Haldun bir tarih felsefecisi ve sosyal tarihçidir. Ümran ilmi adını verdiği ilimle- tarihi olguları çeşitli sebeplerin birbirine etkisiyle açıklamaya çalışmıştır. Mukaddime’de devletlerin yükselmesi ve gerilemesinin sebeplerini çözümlemeyi denemiştir. Devlet yönetimi tezleri de hayli dikkat çekmiştir.   İbn Haldun 1322’de Tunus’ta doğdu. Asıl adı Abdurrahman’dır. Dedesi Haldun’un adıyla ibn Haldun (Haldun oğlu) diye tanınmıştır. Tanınmış alimlerden dönemin bütün branşlarında köklü bir eğitim aldı. 1348’de çıkan bir veba salgınında anne babasıyla hocalarının çoğunu kaybetti. Şu tesadüfe bakınız ki günümüzde bir salgın var ve onun ünlü sözünü biz bugünkü salgın nedeniyle, büyük benzerlik içinde kullanıyoruz.   Yirmi yaşındayken Tunus hanedanının katipliğine getirildi. 1362’de İspanya’ya geçti elçilik görevinde bulundu. 1366’da çok istediği baş vezirlik makamına kavuştu. Zaman zaman siyasi güçlüklerden dolayı zorluklar yaşadı. Siyasi gelgitlerden bıkan İbn Haldun, İbn Saleme denen bir kaleye yerleşti ve kendini tamamen ilmi çalışmalara verdi. Kabileler arasında dolaştı. Bedevi (göçebelik) hayat tarzını inceledi. Mukaddime eseri için materyaller topladı. En ünlü eseri Mukaddime’yi (1374) burada tamamladı. Eserini altı ana bölümde topladı. Birinci bölümde genel sosyolojiyi, ikinci ve üçüncü bölümde siyaset sosyolojisini, dördüncü bölümde şehir sosyolojisini, beşincide iktisat sosyolojisini ve altıncı bölümde ahlak sosyolojisini içine aldı.   1378’de tekrar Tunus’a gitti. Dersler verdi. 1382’de siyasi geçmişi nedeniyle, Mısır’a gitmek zorunda kaldı. Kahire medresesinde müderrislik yaptı. Fakat adalete düşkünlüğü, tarafsızlığı, siyasi etkilere karşı koyma gücü yüzünden bazı kişilerin şikayet ve iftiralarına uğradı. Beş defa görevinden alındı ve tekrar eski görevine iade edildi. Bu arada Hicaz, Kudüs ve Suriye’ye gitti. Sevdiği ve huzur bulduğu Kahire’de 1406 yılında hayata gözlerini yumdu.   ‘ Coğrafya kaderdir’ sözünün de sahibi olan İbn Haldun,  ne kadar ileri görüşlü biri olduğunu-  tıpkı salgındaki geçerli sözü gibi, ülkemizin yürüttüğü sınır ötesi operasyonlarda ve dünyada bugün yaşananlar ışığı altında da ‘coğrafya kaderdir’ ile yeniden doğrulatmıştır