“Neye odaklanırsan, onu beslersin”     Orman Bakanlığı emrine verilen dört adet iha (insansız hava aracı) oldukça yararlı işlere imza atıyor. Havadan kesintisiz yangın keşif devriyesi atarak, ulaşılması güç bölgelere erken müdahale etme şansı veriyor. Ekrana yansıyan görüntüler daha önce bilmediğimiz, bizi şaşırtan karelerdi. İha, orman kenarında arazi yangını başlatan köylüyü görüntüledi. Ardından şahsı, bindiği araçla olay yerini terk ettiği andan itibaren izleyerek evine kadar takip etti ve yakalanmasını sağladı. Tabii tüm bu olan biteni aşağıdaki köylü hiç fark etmedi. Çünkü yüksek irtifada sessizce süzülen iha’lar üstün yeteneklere ve görüntüleme tekniklerine sahip. Yine yangınla mücadele kapsamında devriye gezen iha’lar ısıya duyarlı kameralarıyla yangın sahası kenarında, yangının henüz sıçramadığı bölgelerde artan yüksek sıcaklığı tespit ederek, yerdeki personeli yangının sıçrayacağı muhtemel bölgelere sevk ediyor.     İha, Siha, Tiha, İka, Sida derken şimdi de Ziha’lar gündeme geldi. Tarım arazilerinde zirai insansız hava araçlarıyla ilaçlama yapmak için çalışma başlatıldı. Tarım Kredi Kooperatifleri genel müdürlüğü açıklama yaptı. 15 ilde 20 farklı ürün üzerinde Ziha’larla (zirai insansız hava aracı) deneme çalışmaları yürütülüyor. Oluşturulacak Ziha filolarıyla vatandaşların ilaçlaması çok kısa sürede gerçekleşecek.     Gün geçmiyor ki yeni bir insansız hava aracı kullanım sahası ortaya çıkmasın. Elle atılan 3- 5 kiloluk dronlardan, 20 yıl içinde bugün 5 tonluk Tiha aşamasına gelmiş bulunuyor ülkemiz. İha, Siha dendiğinde daha çok askeri kullanımıyla gündeme gelen bu küçük ama işlevsel aletler, sanki yeni oluşacak bir dönemin de habercisidir.     Fotoğraf çekimlerinden, dizi, reklam, sinema sektörlerindeki kullanım alanlarına, trafik denetlemeden arama kurtarma dahil, birçok sivil alanda vazgeçilmez konuma yükseldi insansız araçlar. İlk başlarda hava aracı tasarımlarıyla tanındılar. Sonra güvenlik sektörünün hemen tüm alanlarında vazgeçilmez oldular. Keşif, gözetleme, devriye amaçlı kullanımının peşinden silahlandılar Siha (silahlı insansın hava aracı) adını aldılar. Siha’ların ardından taarruz yapabilme kabiliyetlerine kavuşarak Tiha’ya (taarruzi insansız hava aracı) dönüştüler.     Havadaki evrimini sürdüren iha’lar jet motorlularıyla jet iha’lar konumuna yükselecek. Havada şimdilik planlanan son aşama ise insansız savaş uçağı seviyesine çıkmaktır. Ayrıca yıl sonunda denize indirilecek TCG Anadolu amfibi hücum gemisinde, gemiye dikey iniş- kalkış yapabilen modelleri de monte edilecek. Denizlerde ise Sida’lar (silahlı insansız deniz aracı) deniz savunmasında önemli görevler üstlenecek ilk modelleriyle sahada.     İnsansız araçların kara versiyonları (İka) da her alanda kullanım aşamasına gelmiş durumda. Bunların şu aşamada en yaygın kullanılanı, mayın arama-tarama ve imhasındaki modellerdir.  Gelecekteki ordular askerler dahil tüm savunma unsurlarını yapay zeka destekli, otonom ve insansız araç- gereçlerden oluşturacak. Bu alanda Türkiye, dünyada bu işi başarabilecek ilk beş ülke arasında sayılmaktadır.     Askeri alandan sivil alana dönersek, orada da birçok sistem insansızlaştırılıyor. Geçmişten günümüze birçok teknolojik yenilik ilk askeri amaçlı icat ediliyor, deneniyor. Sonraları da sivil amaçlı kullanımları söz konusu oluyor. İnsansız araçlar büyük oranda bu şekilde yaygınlaşıyor. Sanayide, madenlerde çeşitli insansız araçlar halihazırda yerlerini almıştır. Bu arada otomobiller de insansız otonom taşıtlar halini alıyor yavaş yavaş. Karada ve havada kendi yapay zeka sistemiyle ilerleyen taşıtları şimdiden görmeye başladık bile. 2050’li yıllara gelindiğinde, taşıtların büyük çoğunluğu fosil yakıt kullanmayan, otonom araçlardan oluşacak.     İnternet mağazacılığı en hızlı gelişen ve büyüyen sektörlerden. Ancak mal teslimat aşamasında birtakım olumsuzluklar, gecikmeler ve de insanlı teslimattan doğan fiyat arttıran etkileri nedeniyle, öncelikle büyük internet satış organizasyonları bu sorunu (teslimat) insansız hava araçları ile aşmayı planlıyor. Şu an kulağa bilim kurgu gibi gelen bu proje ciddi anlamada faaliyete geçeceği günü bekliyor.