“Bir hikayesi olmayan, hikaye olur”
Medyada öne çıkan konulardandır insansız hava araçları. Kısaca iha’lar dediğimiz araçlar, çok çeşitlilik gösterir. Sivil kullanımdan askeriyeye birçok alıcısı bulunur. Kızılelma jet motorlu uçağın test sürüşleri bu alandaki haberleri iyice arttırdı. Ancak insansız hava araçlarındaki bol çeşitlilik, kafa karışıklığına, isimlendirme kargaşasına da yol açıyor.
Genel adları insansız hava araçları olan bu ürünlere, kısaca iha denir. Elle atılan küçük boyuttakiler de ‘dron’ diye bilinir. İha’lar çok çeşitli kullanım alanına sahiptir. Turizmden sinema sektörüne, fotoğrafçılıktan, meteorolojiye, yangın söndürmeden, keşif, gözetlemeye, güvenlik birimlerinden askeri amaçlı kullanıma değin her alanda ihtiyaç duyulur.
İha’lar silahlanınca ‘siha’ adını alır bu, silahlı insansız hava aracıdır. Bu sınıfa en uygun olanlar dünyaca ünlü Baykar TB-2’lerdir. Tusaş üretimi ANKA’lar da aynı kategoridedir ve keşif, devriye, gözetleme yanı sıra hava-yer saldırıları içindir. Siha’lar bir üst sınıfa geçince ‘tiha’ adını alır bu taarruzi insansız hava aracıdır ki bu sınıfta en bilineni Akıncı-Tiha’dır. Tusaş Aksungur’lardır. Bunlar hava- yer taarruzları yanında hava- hava taarruzu yapma yeteneğine sahiptir. Askeri amaçlı kullanımlarda kamikaze dronlar da vardır bunlar küçük boyutta elle atılan, tek atımlık hedefleri imha eden dronlardır.
Ancak buraya kadar sayılanlar dron, iha, siha, tiha’lar bir savaş uçağı konumunda değildir. Hızları düşüktür. İt dalaşı ve benzer manevralar yapamazlar. Hava-hava saldırıları tam istenilen seviyede değildir ve uçaklara karşı çok etkili olmaları beklenemez. İşte o bakımdan iha’ların ‘Mius’ modelleri gündemdedir. Mius- Muharip İnsansız Uçak Sistemi veya Tisu- Türk İnsansız Savaş Uçağı.
Kısaca jet motorlu iha’lar da dediğimiz bu uçaklar henüz araştırma geliştirme safhasındadır ve büyük olasılıkla 2023’ün ilk aylarında uçmaya başlayacaktır. Jet motorlu insansız hava araçlarının en bilineni Kızılelma-Mius’tur. Tusaş-Tisu projesi ise daha sessizce ilerlemektedir. Söz konusu uçakların en büyük özellikleri jet motorlu ve dolayısıyla hızlı oluşlarıdır. Düşük görünürlüğe sahiptir, yüksek manevra kabiliyeti bulunur. Pilotsuz olduklarından G kuvvetine daha dayanaklıdır. 6-7 ton kalkış ağırlıkları vardır. Bunun 1.5 tonu faydalı yüktür.
Türkiye’ye parası ödendiği halde verilmeyen F-35’ler 5. nesil de denilen en son teknoloji ürünü insanlı savaş uçaklarıdır. Ürettiğimiz MMU-Mili Muharip Uçak da aynı (5.nesil) sınıfa giriyor. Türkiye uçaklar konusunda şu aralar bir sıkıntı yaşıyor. O bakımdan jet motorlu siha’lar en azından bir ara formül olarak kurtarıcı rolündedir.
F-35’leri ABD vermiyor. F-35 yerine ABD’nin envanterden çıkardığı ve bizim yenilemesini yaparak almak istediğimiz F-16’larda da problem henüz çözülmüş değil. Türkiye’de halihazırda 240 adet F-16 bulunuyor. Tabii bunlar her ne kadar yenilense de giderek eskiyor. 240 adetten kaçının savaş kabiliyeti taşıdığı da bilinmiyor. MMU derseniz 2030 gibi tsk envanterine girecek fakat orada da birkaç filo oluşturmak için 2040’lı yılları beklemek gerekiyor. İşte aradaki bu 20 yılı sorunsuz atlatmak için Türkiye yeni uçaklara ihtiyaç duyuyor.
Türkiye yenilemesini yapacağı F-16’ları da alamazsa, başka ülkelerden uçak alımına gidecek. Ya da üreteceği jet motorlu insansız uçaklarla MMU gelene değin idare edecek. İşte bu noktada jet motorlu insansız uçakların yetenekleri ve sahadaki yeterlilikleri çok önem kazanıyor. Jet motorlu insansız uçaklar birkaç model üretilecek. İlk üretilenler ses altı hızda uçacak yani saatte 600-700 km hızda. Sonraki modelleri ses üstü (süpersonik) olacak bu da saatte 1225 km ve üzeri uçuş hızı demek.
Havacılık uzmanları F-35 ve benzeri 5.nesil uçakların üretilecek son pilotlu uçaklar olduklarını belirtiyorlar. Bundan böyle gelecek, jet motorlu süpersonik insansız hava araçlarında. Türkiye Kızılelma-Mius ve Tusaş-Tisu ile bu alanda üretim yapabilen ilk üç- dört ülke arasında. Türk ürünü jet motorlu uçakların, dünyada TB-2 siha’ya benzer etki yaratması, havacılıkta yeni bir dönem açarak öncülük üstlenmesi kuvvetle muhtemeldir.