Yerli Aşıda Son Durum     Kovid-19’a karşı geliştirilen yerli aşıda son durum ne? Türkiye aşılamada hangi aşamada? Kaç tür yerli aşı çalışması yürütülüyor? Soruları vatandaşın kafasını kurcalamaktadır. Yerli aşının 2021 Mayıs ayına yetişeceği öngörüsü hakimdi ama bu maalesef gerçekleşmedi. Anlaşıldığı kadarıyla aşılama hem hatırlatma dozlarıyla sürecek hem de aşılama yaşı giderek aşağılara çekilecek. Halihazırda insanlar 4. hatırlatma doz aşılama evresinde. Çocuklarda ise 12 yaşa kadar, velilerin onayı ile aşılama yapılıyor. Şimdilerde yaş sınırını 5 yaşa kadar çekme isteği konuşuluyor.      Ülkemizde Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı’nın (TÜSEB) desteklediği yedi yerli aşı üretme çalışmaları sürmektedir. Yerli aşı çalışmaları dışa bağımlılığı sonlandırmak açısından çok gereklidir.  Bizim Turkovac aşısını anlatma sebebimiz, Turkovac’ın en önce ve ilk yerli kovid aşısı olmaya yakın adaylığındandır.      Turkovac; Sağlık Bakanlığı ve Erciyes Üniversitesi tarafından geliştirilmiştir. Sinovac gibi bir inaktif aşıdır ve onun kadar etkili olacağı vurgulanmaktadır.     Türkiye bugüne değin Çin ve Alman aşıları kullandı. Ben dahil birçok insan artık yerli aşılarımızı kullanmak istiyoruz.  Üç doz Çin aşısının ardından bir sonraki tercihim mutlaka yerli aşımız olacaktır. Türkiye aşı milliyetçiliğine, aşının bir şantaj ve politika aracı yapılmasına karşıdır ve yerli aşıyı sadece kendi vatandaşlarının değil, tüm insanlığın istifadesine sunmak istemektedir. Öyle umuyorum ki yerli aşılarımız ülkemizle sınırlı kalmayıp, dünyada aşıya erişim imkanı bulamayan mazlum halklara da ulaştırılacaktır.     Turkovac aşısının 3. faz klinik çalışmaları 28 ilde 41 merkezde devam etmektedir. Hatırlatmakta yarar var. Yerli aşı deneyleri tamamen gönüllüler üzerinden yürümektedir. Bir hafta önceki verilere göre, Türkiye’de toplam 116 milyon doz aşı tatbik edilmiştir. 18 yaş üzeri bireyler baz alınarak yapılan bu sayımda, iki doz aşı yapılanların yüzdesi 78’dir. Tek doz aşı yapılanların oranı ise yüzde 89’dur. Bu verilerde dikkat edilmesi gereken husus, 18 yaş üzeri nüfusun baz alındığıdır. Eğer toplam nüfusu ( 18 yaş altını da) hesaplamaya dahil ederseniz, verilen aşılama yüzdeleri düşecektir. Türkiye aşılamada, dünyanın önde giden ülkeleri arasındadır.      Yerli aşıda 3. faz klinik deneylerinin bir sonraki aşaması, acil kullanım onayı alarak dolaşıma girmesi demektir. Yerli aşımız acil kullanım onayı öncesi durumdadır ve gayretli şekilde deneyler sürmektedir. Turkovac; gönüllü deneklere 1. doz aşı olarak tatbik edilmekle beraber, iki doz Sinovac aşısı olanlara 3. hatırlatma dozu olarak da uygulanmaktadır. Turkovac aşımız bundan böyle iki doz Biontech aşısı vurulanlara da 3.doz hatırlatma aşısı olarak tatbik edilecektir.     Faz 3 klinik çalışmaları bitiminde aşımız, acil kullanım onayı alarak ülke genelinde uygulamaya girecektir. Aşılarla ilgili merak konusu olan bir husus daha var. Vatandaşlar, kovid-19 virüsünün artık sönümlenmeye doğru gittiğini bu yüzden de aşı için bu denli uğraşmanın ne yararı olacağını merak ediyorlar. Uzman hekimler, aşı araştırmalarının sadece kovıd -19  ile sınırlı olmadığını söylemekteler. Çünkü kovid virüsü sürekli mutasyona uğruyor ve çeşitleri çoğalıyor. O bakımdan aşı araştırmaları tek bir virüs için yapılmıyor. Çalışmalar bundan sonra gelebilecek virüsler ve hastalıklar için bir araştırma zemini, altyapı oluşturuyor. Güçlü aşı altyapısı başka ilaçlar ve aşılar üretmede kolaylık sağlıyor. Yeni varyantlara uyarlamayı hızlandırıyor.     Aşı, ilaç çalışmaları, sağlık hizmetleri altyapısı, eğitimli personel gibi unsurlar, günümüz dünyasında ülkelerin elini güçlendiren unsurlardır ki gelecekte salgınların artacağı, biyolojik saldırıların olabileceği öngörüsü çok yüksektir.